Ανεπιθύμητοι Συμπατριώτες / Unwanted Compatriots
Posted by Abravanel, the Blog στο 23/03/2008
Ανεπιθύμητοι Συμπατριώτες (220 pages – 2005)
Υπάρχουν μερικά σημεία στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας που γεννούν σκληρά ερωτήματα. Με το 70% του προπολεμικού εβραϊκού της πληθυσμού να έχει εξοντωθεί στα στρατόπεδα του ναζισμού, η χώρα βρίσκεται σε μια από τις πρώτες θέσεις στη θλιβερή σύγκριση, ξεπερνώντας ακόμα και το ίδιο το Ράιχ. Φταίνε μόνο οι ξένοι κατακτητές γι’ αυτή την επίδοση;
Την ίδια εποχή, στη διάρκεια του τελευταίου Παγκοσμίου Πολέμου, μια ιστορική μειονότητα, οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες της Ηπείρου, «εκκαθαρίστηκαν» με τον πλέον απόλυτο τρόπο.
Δεν είναι παιχνίδια προπαγάνδας- ανθελληνικής ή φιλελληνικής- αυτά τα ζητήματα. Είναι θέματα ιστορικά, με καίριο και πολύπλευρο ενδιαφέρον. Η τυχόν αποφυγή των απαντήσεων, της έρευνας για το τι έγινε και πώς έγινε, υπονομεύει καθοριστικά την ιστορική και πολιτική μας παιδεία και ανοίγει τον δρόμο για νέες «απρόσμενες» εξάρσεις των παθών και των εγκλημάτων. Αλίμονο στα έθνη και στις κοινωνίες που πιστεύουν ότι βρίσκονται πάνω και πέρα από την ιστορία και ότι είναι «εξ ορισμού» αναμάρτητες…
http://www.protoporia.gr/protoporia/product.asp?sku=269876&mscssid=L2TGV5MUA6N98P2ADMUP83
This, relatively small, book of Y.Margaritis deals with the fates of two communities which were present in the greek territory and perished in WW2, jews and chams (τσάμηδες). Both subjects remain hugely a taboo for Greece and books on these subjects are scarce and usually limited to the academic community.
The book, practically the collection of Y.Margaritis previous works is divided into two distinct parts, dealing with chami and jews. The first part is divided into 4 chapters:
- Greek Antisemitism: a tour 1821, 1891, 1931.
- The extermination of Greek Jews: ideology, social tensions and time coincidences
- Greek Judaism and the antifascist Resistance
- The Greek Orthodox Church and the Holocaust
The second part is divided into 2 chapters:
- The mishaps of the Chami until their expulsion in the 1940’s.
- The Greek Chami – Supplement
The book definitely does not try to take a complete overview on the matters dealt with, after all these are articles from conventions whose participants usually had a minimum knowledge on these matters. Still it tries to highlight specific episodes and enrich them with details, which I wasn’t always aware of. For example it deals with the only jewish community which escaped the massacres during the period of the Greek Independance War in 1821, Chalkida; it states that this city was handed to Greece after the establishment of the new state and that was the reason of the community’s survival. Therefore it’s misleading to claim the town as an example of the lack of animosity towards jews by the rebels, when discussing the massacres of jews during the War of Independence of 1821 as often happens.
Same goes for the other matters it deals with and in my opinion here lays the strength of this book. Also another aspect which I personally enjoyed was the handsome amount of footnotes; these weren’t simply limited to bibliographic references but also highlighted folklorist aspects or talked about how society perceived various episodes then.
The author of course has an opinion and does not try to hide it; on the other hand the mild tone of the book does not colour events and allows the reader reach also his own conclusions. This book definitely enriches the reader interested in the matters of how the young greek state dealt with a religious and an ethnic minority which didn’t fit the ideal of a greek Greece and how WW2 helped in shaping fates and futures.
Thoroughly recommended for those interested. :)
ps. This review deals with the jewish part of the book. For the part regarding the τσάμηδες/ chams you can visit a great post by the doctor.
Abravanel, the Blog 
Ααρών Μνησιβιάδης said
καλά μη τρελλαθούμε, οι Τσάμηδες μόνοι τους το έφαγαν το κεφάλι τους. όσο για τους αλλοεθνείς πληθυσμούς εντός Ελλάδος εντάσσονται στα πλαία μιας εποχής που και στις γειτονικές μας χώρες αντιστοίχως υπήρχαν συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί (Τουρκία, Αίγυπτος, Βουλγαρία).
Abravanel said
As I’ve said in a past post:
Οι διωξεις, (διοικητικου τυπου), ειχαν αρχισει απο το 1923 και τοτε δεν υπηρχε καν σαν ιδεα η συνεργασια με την Ιταλια. Σημειωτεον οι τσαμηδες που εχασαν τις περιουσιες τοτε δημιουργησαν τον πυρηνα των τσαμικων διεκδικησεων για αποζημιωσεις, (και ποτε και αυτονομια κτλ), στο νεο τοτε κρατος της Αλβανιας.
Αλλωστε ο touki τα εχει γραψει πολυκαλυτερα απο εμενα:
http://tuki8eblom.blogspot.com/2008/03/doctor.html
αγκάθι said
Οι τσάμηδες συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς ,καθώς και άλλοι Αλβανοί
Στην Αλβανία και στο Κοσσυφοπέδιο υπήρχαν αλβανικά τάγματα των φαφεν Ες Ες
Ο ελληνικός λαός μαζί με τον σέρβικο ήταν οι μόνοι λαοί που αντιστάθηκαν
στον ναζισμό στην περιοχή
Δεν καταλαβαίνω γιατί ενας άνθρωπος εβραικής καταγωγής,υπερασπίζεται τους
δολοφόνους του λαού του
Μπουρμπουλήθρας said
αγκάθι Είπε:
Οι τσάμηδες συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς ,καθώς και άλλοι Αλβανοί
—- Το ιδιο κ’ Ποντιοι στην Βορεια Ελλαδα(Κισα Μπατζακ κτλ), Βλαχοι (Λεγεωνα Διαμαντη), «κανονικοι» (με την εννοια του μη μειονοτικου) Ελληνες. Γιατι κανενας δεν τους κυνηγησε αυτους;
plagal said
Δηλαδη, οι Τσαμηδες συνεργαστηκαν ολοι με τους Γερμανους? Αντρες, γυναικες, παιδια, γεροι, γριες? Κατι σαν τα Ορκς του Σαρουμαν ενα πραμα? Τετοιου ειδους γενικευσεις ειναι τραγικες…
Συνειδητοποιω επισης πως η μοιρα των Τσαμηδων μοιαζει αρκετα και με τη μοιρα των Γερμανοφωνων στις χωρες ανατολικα της Γερμανιας. Και συνειδητοποιω πως μετα απο εξηντα και πλεον χρονια, το μονο που μπορουμε να κανουμε και να εχει νοημα ειναι να καταγραφουμε την πληρη ιστορικη αληθεια, με τις ασχημιες και τις ομορφιες της, και να εχουμε ανοιχτα τα ματια μας οταν παρομοιες ασχημιες (ή ομορφιες) συμβαινουν και στους καιρους μας.
Abravanel said
Η προσπαθεια εκδιωξης των τσαμηδων δεν ξεκινησε το 1940 αλλα απο το 1923 κ.ε. οταν εγινε η προσπαθεια να φυγουν μαζι με τους ανταλλαξιμους τουρκικους πληθυσμους. Τα περι συνεργασιας υπηρξαν μονο η αφορμη και οχι η αιτια.
Απο εκει και περα προφανως δεν συμφωνω με τις επιλογες ενος σημαντικου μερους των τσαμηδων εντος και εκτος οριων της ελληνικης επικρατειας αλλα αυτο ειναι ασχετο με το θεμα του διωγμου, διοτι αυτο πηγαζε απο προσπαθεια «εξελληνισμου» της περιοχης και οχι απο τα «κριμματα» τους.
Και ας αφησουμε τον μυθο οτι μονο οι σερβοι και οι ελληνες αντισταθηκαν στους γερμανους. Με αυτη την λογικη η Βουλγαρια θα επρεπε να αποτελει παραδειγμα ανθρωπισμου γιατι εσωσε το συνολο των εβραιων βουλγαρων, παρα τις εντονες πιεσεις της Γερμανιας. Ελα ομως που προθυμα «παραχωρησε» τους εβραιους ελληνες της Θρακης οταν αυτοι αρνηθηκαν να αλλαξουν εθνικοτητα, συνεργαζομενη ενεργα με τον ναζισμο. Αρα η Βουλγαρια τι ειναι, αγγελος ή δαιμονας; Ολα τα κρατη ειχαν τις φωτεινες και σκοτεινες στιγμες και αυτο συμπεριλαμβανει και την Ελλαδα και ολη την υπολοιπη Ευρωπη της εποχης. Προφανεστατα η αναλογια δεν ειναι παντου η ιδια αλλα αυτο δεν πρεπει να μας οδηγει να κρινουμε το συνολο και οχι συγκεκριμενες πραξεις.
Blade said
I was under the impression that this post/blog entry dealt “ with the Jewish part of the book. For the part regarding the τσάμηδες/ chams you can visit….r»
Well, Greeks are somehow opening up to the chami taboo subject, or at least they acknowledge the occurrence (even though they “explain” it with double standards simplicistic and populist rhetoric’s”).
But when it comes to our local Jewish issue……..complete void. And it is most shocking to realize that most Greeks don’t really have the faintest idea of what happened.
Certainly the early making of the young Greek state is taught in a certain mythological way, and ascertain the “true” facts is no easy task. But WW2? The Holocaust? It’s common knowledge.
86% of the Greek Jews perished in WW2, most of them exterminated by the Nazis. Over 90% of the Jewish community of Salonika were deported to the death camps. 70% of them didn’t return home.
The same figures read for Corfu and other islands.
The nearly total extermination of Greece’s 80,000-strong Jewish community couldn’t have been achieved without the knowledge and, I’m afraid, consent of the local gentile community.
But, to acknowledge the fact would also mean to acknowledge the consent. And thus, the guilt, the blemish and blemished history.
No more of “small, but good and honest Greece” the perennial victim of outbound evil. Always, the innocent victim, never the sinner. Never the culprit. Never the monster.
Abravanel said
Generalization is always a flawed tactic. We cannot in all honesty say that Greece had been a collaborationist state in the deportation of Jews like the Vichy France, Poland or Slovakia. Same way we cannot say that Greece was a State which did everything in it’s power to save Jews like Denmark did.
What we did see was a mixture between active help, mainly indifference and in cases active support of the deportation of the jewish community; this mainly depended on the different relationships between jews and christians before the war on a local level.
For example in Athens the local Archibissop put all his weight in demonstrating his opposition to the deportations. He dragged all the people he could and was a beacon of humanity in that era. Same goes for the Athens police chief Evert who together with many athenians saved hundreds of Jews. Same thing goes for Volos, Katerini, Zakythnos and other cities.
On the other hand we had the example of Corfu, where the local authorities actively helped the Germans and where protagonists in the deportations and looting afterwards. People like the Mayor Kollas are the shame of the greek people. We cannot also say the the local people excelled in helping their compatriots.
And then we have the case of Thessaloniki. There the jews never lived in a ghetto and interacted daily with the local christian community. This ensured that a considerable part of the christian community was saddened by the forced labor and the deportations afterwards. Still we must admit that the majority was indifferent. On the other hand the complete lack of, even symbolic, solidarity by part of any Association or State Authority is a page of shame. Even more was the greed and criminal behavior of the Governor of Macedonia and the Mayor of Thessaloniki, which destroyed the hundreds of thousands strong Jewish Cemetery for personal profit. The wide number of people who participated in the looting forces us to say that while we lacked serious collaboration in the deportations, the looting afterwards was often the work only of christians.
Quoting Venizelos I see. :)
As I said, cannot call Greece «monster». Neither we can think of it as a culprit in the extermination of the Greek Jewry. She is guilty of trying to erase jewish historic memory afterwards but this is another problem. ;)
But if we do not state our clear disassociation from the criminal acts in Corfu and Thessaloniki, we justify these crimes and thus we become their heirs. If we keep saying «bygones are bygones» without ever acknowledging what happened and who did it, then it means that we become the heirs of the burden that these acts bestow whether we like it or not. Absolution, not by the Jewish Community but from the conscience of oneself, does not come with smiles or half-hearted admissions of a wrong-doing without ever stating clearly who was responsible for what.
Blade said
How right and precise you are!
I’m not flattering you, trust me. I just love constructive demolition, 1.It’s a clear indication of a disciplined mind, 2. it has a clear strategic and tactical edge.(I admit I loved the bit about «flawed tactic». It fires back, I guess. Can I use it without copyright infringement of any kind?), 3. I’m going to always keep it in mind = make good use of it, or at least try to.
To the issue in hand, my outburst was mainly due to the final realisation of Greek antisemitism.
Till quite recently, I could never, for the life of me, think of Greeks as antisemites. (And they are. Is it part of their Christianity? Or, any other reason? Or, a combination of them all?).
But, till recently, I must confess, I was also rather ignorant about the making of modern Greece. Not to mention the greek “jewish question”, till I read that book about Corfu and aired some impertinent questions..
Was I? I can’t remember. Honestly. If so, Veninzelos, who? The thin one, or the chubby one?
Right, an entire people cannot and should not be labeled as “monster” or “culprit”. Otherwise, it would be perfectly legitimated to destroy the monster and punish the culprit (flawed tactic, as you said).
Why, do you gather modern Greece felt the urge to erase Jewish historic memory afterwards? Guilt?
That goes for all human history, I guess. The burden of inherited guilt and the demand for justice be rendered by naming (=acknowledge) the crime.
Though, none can be blamed for acts (be they of evil or grandeur) committed by someone else long before s/he was born, qui tacet, consentire videtur. And who, even though silently, consents makes it possible for evil to happen again and again.
Now, to acknowledge your sins when seeking forgiveness, is part of the Catholic ethics. That I know for sure. Not quite sure the orthodox share the same views, though. Any insights to offer?
Abravanel said
Slow with the kind words or else people will start thinking that you’re another paid agent of the Mossad. :)
It would be wrong to think of greeks as antisemites, as I said greek society is not characterized by an extreme degree of antisemitism. A drive that leads us into finding «enemies» certainly exists in every society and no society is exempt from it. What, in my opinion, is troubling in Greece is the lack of opposition to such phenomena regarding the jewish greeks. The reasons are many and if it were that easy to pinpoint then I would be shouting them at the top of my voice. :)
Religion certainly plays a major role, though we must remember that the Church had been in the past under the control of the State, so it’s responsibility is limited. Unfortunately the recently deceased Arch.Christodoulos did much as to revive suspicion and hatred towards the Jewish Community; the new Archibissop seems more geared to at least avoid the head on offensive typical of the late Christodoulos.
There are also other reasons linked to the struggle Greece had to make to emerge as a new nation in the complex Balkan Peninsula. These include the initial difficulty to define what greek is and what isn’t, the presence of many populations who were of greek spirit but denied the usual definition of greek, the wars with neighboring States to annex territories and many others. It’s a long story but let’s say that Greece is no different from the rest of the western european States, (with maybe religion playing a less important role* and identity-forming mechanisms a more important one).
The same identity-forming mechanisms are responsible for the erasure of jewish history. The need for a national mythology, (I repeat that all nations have a need for a national mythology, conflicted with a reality that was more complex and challenged the established truth. We also need to remember the problematic reality of a crippled democracy in post WW2 Greece; combine this with a tendency to identify the «internal enemy», ie communists, with the «external enemy», ie the macedonians/ bulgarians. If one understands how accepting the diverse was views as a threat to national existence, then the jewish question becomes easier to understand.
Of course the fact, in the case of Thessaloniki, there is also the matter of the widespread economic collaboration with the germans which people prefer to overlook. Plus the widespread antisemitism of the 1923 refugees who felt cheated to lose everything in Asia Minor and find «foreigners» have everything at Thessaloniki. ;)
* greeks are less religious than catholic nations. Religion plays a major role in defining the identity of Greece but does not play a major role, spiritually wise.
Dimitris said
Jews are collosal antihellenists and this what this creature is venting here. Happy hanuka* malaka. Judaism is neither a religion nor a nation in the modern sense but a religious meme that infects people and makes them think they have something to do with a long extinct middle eastern tribe. In fact modern so called jews are europeans (mostly of germanic origin) in the majority with a few middle eastern populations that also follow the same religion.
*(a jewish celebration where they vent their hatred of Greeks and Hellenism).http://www.chabad.org/holidays/chanukah/default_cdo/jewish/Chanukah.htm
Dimitris said
Btw about the Chmas a short history lesson is in order:
While no number of Muslim Chams were responsible for atrocities against ethnic Greeks, some were only passive collaborators, distrusting Greeks and simply supporting the realization of a Greater Albania under the Italian occupation regime.
During the Axis occupation the Muslim Chams set up their own administration and militia, part of the fascist Balli Kombetar organization, at Thesprotia and collaborated closely with both the Italians and — when Italy capitulated – the Germans. [3]. Cham units committed, alongside the Wehrmacht, a number of atrocities on their ethnically Greek fellow citizens burning houses and villages. [4],killing several hundred ethnic Greeks and forcing thousands to flee their homes[5].
Muslim Cham units also played an active part in the Holocaust in Greece, including the round-up and expulsion to Auschwitz and Birkenau of the 2,000 strong Romaniotes Greek-Jewish community of Ioannina in April 1944 [6]. As the Germans and their allies began to lose ground to the anti-Nazi militias in 1944, and started retiring in Albania, many hundreds of Chams followed them. [4] [5].
This precipitated the Muslim Chams’ forced expulsion, organized by EDES’s leader Napoleon Zervas, under the instigation and authorisation of the British Military Mission in Greece, headed by Colonel Chris Woodhouse, who reported that:
Encouraged by the Allied Mission I headed, Zervas drove the Chams out of their homes in 1944. The majority fled to find shelter in Albania. Their eviction from Greece was carried out with large-scale bloodshed. Zervas’s work was followed in March 1945 with a large scale massacre of the Filiates Chams that cannot be excused. The result was the eviction of the undesirable Albanian population from their land. [2]
http://www.historycooperative.org/journals/ahr/107.4/ah0402001158.html#FOOT10
An analogous case is that of the Albanian Muslim Cham minority, expelled from northwestern Greece on charges of collaboration at the end of the war—an act initiated largely by local military powerbrokers and only afterwards ratified, as it were, by the beleaguered Greek state far away in Athens. 10
Dimitris said
http://en.wikipedia.org/wiki/Chameria_issue
Marco said
Because «The Doctor’s blog» is blocked by censorship-friendly Google, can you copy and paste his post/review on the Tsams (Chams?!) here?
Abravanel said
Try this site -> http://dimitrisdoctor2.blogspot.com/
alisuljoti said
Οι δολοφονίες εναντίον των Τσάμηδων Αλβανών είχαν ξεκινήσει ήδη από το 1913 από ελληνικές συμορίες που επιτίθονταν στην περιοχή –ενθαρυμένες προφανώς και από τις τότε ελληνικές αρχές. Ο Μάρκος Δεληγιαννάκης (μετά την προσάρτηση της Παραμυθιάς και της υπόλοιπης Τσαμουριάς στην Ελλάδα το 23.02.1913) με τη συμμορία του συνέλλαβαν 72 πρόκριτους Τσάμηδες, τους μετέφεραν στην τοποθεσία «Λίβερη» κοντά στο Σελάνι και τους σκότωσαν. Το γεγονός –διανθισμένο φυσικά με μπόλικη ελληνική προπαγάνδα- ομολογεί ο Σταύρος Παπαμώκος στο βιβλίο του «Η Σέλλιανη χθες και σήμερα» (εκδόθηκε στην Αθήνα το 1997) στη σελίδα 160:
«Ο οπλαρχηγός Μάρκος Δεληγιαννάκης επί κεφαλής ομάδας κρητικών μαχητών, αλλά και άλλων ενόπλων από τα γύρω χριστια-νικά χωριά, κατέβηκαν στα τουρκοχώρια της Τσιαμουριάς και συνέλαβαν 72 Τουρκαλβανούς, τους οποίους μετέφεραν δεμένους στο απόμερο και ολοσκότεινο ρέμα ‘Μπιντούρια και Κατσικιά’ της Σέλλιανης και τους εκτέλεσαν». Προσέξτε πως αποκαλεί τα αλβανικά χωριά περιφρονητικά ως «τουρκοχώρια». Παρόλο που ο Παπαμώκος κατακρίνει στο βιβλίο του για λόγους τακτικής- την πράξη του συμμορίτη Δεληγιαννάκη, ο στόχος του είναι προφανής. Εννοεί ότι ‘οι Τούρκοι ήταν κατακτητές των Ελλήνων και τους είχαν σκλάβους, ο Μάρκος Δεληγιαννάκης επιτέθηκε στα τουρκοχώρια κ.τλ.’. Δηλαδή με λίγα λόγια, αφήνει να εννοηθεί ότι ο Δεληγιαννάκης είχε το δίκαιο με το μέρος του, ότι επιτέθηκε στα χωριά των κατακτητών κ.α.
Για την πράξη αυτή του Δεληγιαννάκη έχει βγει ακόμα και δημοτικό παραδοσιακό τραγούδι από τους Έλληνες, με το όνομα «Του Μάρκου Δεληγιαννάκη» όπου περιγράφεται αυτή η σφαγή στο Σελάνι (ελλ. ‘Σέλλιανη’):
«Σαν τι κακό σας έκανα, κι μι κατηγουράτι;
Ιγώ χουριά δεν έκαψα και σκλάβους δεν επήρα.
Ιγώ τους πρώτους έμασα, εξήντα δυο νουμάτους
Στη Σέλλιανη τους έσυρα, στο μνήμα του Μανώλη.
Ξύπνα, Μανώλη ψυχογιέ, απού το μαύρου χώμα,
να δεις αρνιά που σου ’φερα, κριάρια σουβλισμένα».
Οι Έλληνες πρόκριτοι της Παραμυθιάς που δολοφονήθηκαν από κάποιους Τσάμηδες ήταν λοιπόν αθώα θύματα αλλά οι 72 Αλβανοί που δολοφονήθηκαν από τη συμμορία του Δεληγιαννάκη ήταν κριάρια για σούβλισμα!!!
Στις 12/1/1942, στο κέντρο της Παραμυθιάς, ο ανθυπασπιστής της Χωροφυλακής Ηλίας Νίκου, Διοικητής του τοπικού σταθμού, μαζί με έναν σύντροφό του, δολοφόνησε δύο από τους πιο σημαντικούς παράγοντες των Τσάμηδων στην περιοχή, τον κτηματία Τεφήκ Κεμάλ και τον γιατρό Αχμέτ Κασήμ. Οι συγκρούσεις και οι διαμάχες μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων είχαν αυξηθεί, ειδικά μετά την δολοφονία από τους χριστιανούς ενός επιφανούς μουσουλμάνου, του Γιασίν Σαντίκ, τον Δεκέμβριο του 1942.
Μαρτυρίες υπάρχουν ακόμα και από Έλληνες που είχαν δει τα γεγονότα αυτά και όχι μόνο από Αλβανούς. «Τα έκτροπα σε βάρος των μουσουλμάνων συνεχίστηκαν από δημόσιους λειτουργούς και χριστιανούς κατοίκους, μόλις έφυγαν οι άντρες για εξορία. Με το πρόσχημα της δήθεν ανάκρισης…καλούσαν στα γραφεία τους όμορφες χανούμισσες και τις βίαζαν…Οι λεηλασίες σπιτιών, οι αρπαγές ζώων φανερές. Οι βιασμοί κοριτσιών και γυναικών πολλοί και επώνυμοι. Η βίαιη υποχρέωση σε έκδοση μουσουλμανίδων σε ορισμένα χωριά μεγάλη…» λέει ο Γιάννης Σάρρας (Γιάννης Σάρρας, «Ιστορικά-Λαογραφικά περιοχής Ηγουμενίτσας», σελ.631). Γράφει επίσης για την εκτέλεση των 8 μουσουλμάνων κατοίκων στη θέση Βίγλιζα στα υψώματα Λαδοχωρίου, που την επιβεβαιώνει –ως αυτόπτης μάρτυρας- ο Χρίστος Λόης, οπλίτης τότε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, και την καταγράφει στο βιβλίο του «Από τις σελίδες της μνήμης. Περιστατικά Πολέμου, 1940-1941», εκδ. Παπαδήμα, σελ.17.
Το θέμα της γενοκτονίας των Τσάμηδων συμπεριελήφθη στην ατζέντα της τέταρτης γενικής συνέλευσης του Οργανισμού Μη Αναγνωρισμένων Εθνών και Λαών (UNPO) -που εδρεύει στη Χάγη- στις 20-26 Ιανουαρίου 1995.
Ας δούμε μερικές μαρτυρίες των ανθρώπων που έζησαν εκείνη την εποχή τα γεγονότα από πρώτο χέρι.
Ο Εσαμπουντίν Καντίου λέει: «Μας συγκέντρωσαν όλους στο σπίτι ενός Αλβανού, του Σαλί Αβούζι. Εκεί υπήρχαν και άλλοι που είχαν έρθει στην πόλη μας από τα γύρω χωριά. Εκεί είχαν συγκεντρώσει γυναίκες και μικρά παιδιά, καθόλου άντρες. Μας είχαν εκεί για περίπου 5-6 μήνες. Σχεδόν κάθε μέρα έθαβαν και από ένα παιδί. Μας είχαν πιάσει αρρώστιες, ήμασταν σε άσχημη κατάσταση. Δεν είχαμε να φάμε. Με λίγα λόγια πέθαναν πολλά παιδιά και ηλικιωμένες γυναίκες. Υπήρχαν κάποιες γυναίκες άνω των 80 χρόνων.. οι Έλληνες τους έριχναν από τις σκάλες και πέθαιναν…».
Η Καντριέ Οσμάνι λέει: «Σκότωσαν τον πατέρα μου, τον ξάδερφο μου, τους αδερφούς της μητέρας μου και την αδερφή της μητέρας μου που ήταν παράλυτη. Την έριξαν από τις σκάλες και μετά την πυροβόλησαν…».
Η Καντριέ Αλίου λέει: «Μπήκαν το βράδυ οι Έλληνες στο σπίτι μας, πήραν τα 4 πρόβατα που είχαμε. Η μητέρα μου με το μωρό στην αγκαλιά της τους έλεγε: {Σας παρακαλώ, δεν έχω γάλα για τα παιδιά μου} και ένας στρατιώτης της είπε: {Έχω μόνο μία σφαίρα, δεν είμαι εδώ για να την σπαταλήσω, πήγαινε μέσα}. Άκουγα τις γειτόνισσες μου που φώναζαν και έκλαιγαν. Τις είχαν κόψει τα αυτιά, τους τραβούσαν τα σκουλαρίκια από τα αυτιά τους με τη μία και τους τα έκοβαν. Τις είχαν κόψει τα δάχτυλα για να τις πάρουν τα δαχτυλίδια.. απίστευτα πράγματα. Ξεκοίλιασαν έγκυες γυναίκες. Θυμάμαι ακόμα μία γυναίκα που είχε ένα μεγάλο τραύμα από λόγχη ανάμεσα στους ώμους της».
Ο Ραχμί Ουζέιρι λέει: «Σκότωναν γυναίκες και παιδιά. Είχαν ξεκοιλιάσει γυναίκες και τους έπαιρναν τα έμβρυα μέσα από τις κοιλιές τους. Τους είχαν κόψει τα δάχτυλα και τους έπαιρναν ό,τι κόσμημα φορούσαν..».
Ο Φαήκ Μπολλάτι λέει: «Το πρώτο που μας ζήτησαν ήταν για χρυσό. Ό,τι είχαμε, ό,τι είχαν η μητέρα μου και η θεία μου στον λαιμό τους και στα δάχτυλα τους τους τα άρπαξαν. Τότε είπαν στη μητέρα μου: {Θέλουμε τον γιο σου για ένα λεπτό. Θα τον πάρουμε και θα στον ξαναστείλουμε σε ένα λεπτό}. Δεν το είδα αλλά άκουσα τη μητέρα μου να κραυγάζει και να χοροπηδάει’ είχαν κόψει το κεφάλι του αδερφού μου. Ήταν μόνο 17 χρόνων…. Ένας γείτονας μας μας πήρε μετά στο σπίτι του. Το όνομα του ήταν Τσιλ Μπάρμπα. Του δώσαμε μερικά χρήματα και μας άφησε να μείνουμε στο σπίτι του. Αφού τη νύχτα μας πήρε χρυσαφικά και ό,τι μας είχε απομείνει, μας πήρε την άλλη μέρα σε μία εκκλησία. Στην εκκλησία θυμάμαι ότι τρεις φορές μας έβγαλαν έξω ώστε να μας σκοτώσουν αλλά παρενέβησαν κάποιοι Βρετανοί στρατιώτες και σωθήκαμε.. υπήρχε και μία γυναίκα. Τότε μας πήγαν για τέσσερις μήνες στην Ηγουμενίτσα, σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης και σε σπίτια κοντά στο λιμάνι, θυμάμαι ακόμα πως ανοιγόκλειναν τις μεγάλες σιδερένιες τους πόρτες. Άνοιγαν τις πόρτες, έπαιρναν νεαρά κορίτσια και τα βίαζαν. Κάποια επέστρεφαν πίσω, κάποια άλλα τα σκότωναν. Ακούγαμε τις κραυγές τους. Εκεί πέθανε μία από τις αδερφές μου από πείνα και έθαψαν ζωντανή μία θεία μου που τα παιδιά της ζούνε ακόμα».
Η Ραμπιέ Σεριάνι λέει: «Σκότωσαν τον πατέρα μου. Σκότωσαν τον πεθερό της θείας μου. Τους έστειλαν στο τζαμί της Παραμυθιάς. Είπαν στη θεία μου και σε μερικές άλλες γυναίκες να καθαρίσουν το τζαμί. Όταν πήγαν στο τζαμί, ήταν γεμάτο με ακέφαλα πτώματα. Η θεία μου αναγνώρισε τον αδερφό της από τη μπλούζα που φορούσε. Ήταν ο μοναδικός της αδερφός ανάμεσα σε 5 αδερφές που είχε. Αναγνώρισε τον πεθερό της από ένα χαρακτηριστικό που είχε στις κάλτσες του… Τελικά δεν υπήρχε τίποτα να καθαρίσουν. Τις είχαν πάρει στο τζαμί μόνο για να δουν..».
«Ήμουν ήδη παντρεμένη για δύο χρόνια όταν σκότωσαν τον εικοσι-πεντάχρονο αδερφό μου και τους δύο αδερφούς του άντρα μου’ τον Σουλεϊμάν, τον Χαμίτ και τον αδερφό μου τον Εκρέμ. Ο ένας ήταν 39 και ο άλλος ήταν 22 χρονών. Μας πήραν και τα 700 πρόβατα που είχαμε…» λέει μία άλλη ηλικιωμένη πλέον γυναίκα (δεν θυμάμαι το όνομα της).
Η Σανιγιέ Μπολλάτι από την Παραμυθιά (Ajdonat) κάηκε ζωντανή ρίχνοντας της οινόπνευμα, αφού πρώτα της έκοψαν τους μαστούς και της έβγαλαν τα μάτια. Ο Ομέρ Μουράτι δολοφονήθηκε, έκοψαν το σώμα του σε κομμάτια και τα περιέφεραν στην Παραμυθιά.
Στο σπίτι του Σούλο Τάρι είχαν συγκεντρωθεί περισσότερες από σαράντα γυναίκες. Ο Τσίλι Πόποβα απ’ το χωριό Πόποβο (Αγία Κυριακή) μαζί με μία ομάδα στρατιωτών, μπήκαν στο σπίτι και ξεκίνησαν να βιάζουν τις γυναίκες και τα κορίτσια σε ένα από τα δωμάτια. Οι κραυγές των γυναικών ακούγονταν όλη τη νύχτα. Ο Σέρι Φέιζο, ο Φικρέτ Σούλο Τάρι και άλλοι, δολοφονήθηκαν.
Ο Χιλμί Μπεκίρι από τους Φιλιάτες (Filati) χτυπήθηκε μπροστά στα μάτια της οικογένειας του και αφέθηκε στο έδαφος να σφαδάζει. Η οικογένεια του θέλοντας να τον προστατέψουν, τον μετέφεραν στο σπίτι του γιατρού Μαυρουδίου. Έμεινε εκεί για μερικές ώρες αλλά ύστερα ο γιατρός ζήτησε να τον πάρουν. Τον πήγαν στο σπίτι του Στάβρο Μουχατζίρι, και στη συνέχεια στο σπίτι του Σουάιμπ Μέτια, όπου είχαν συγκεντρωθεί και άλλες οικογένειες. Το πληροφορήθηκαν οι Έλληνες παρακρατικοί και πήγαν στο σπίτι και τον σκότωσαν, αφού πρώτα του έβγαλαν τα χρυσά του δόντια με πένσες. Ο Μάλο Μούχο, ένας ογδοντάχρονος που για τέσσερα χρόνια είχε μείνει παράλυτος, δολοφονήθηκε. Τον έσφαξαν με ένα μικρό σπαθί μπροστά στη σύζυγο του. Του άνοιξαν το κεφάλι και τα μυαλά του πετάχτηκαν πάνω στη σύζυγο του. Στη συνέχεια διέφυγαν ανενόχλητοι.
Ο Αμπντούλ Νούρτσε απήχθη στο Τρικόρυφο (Spatar) και οδηγήθηκε στους Φιλιάτες με τα πόδια και χωρίς παπούτσια, όπου τον έσειραν στους δρόμους της πόλης, και τελικά τον σκότωσαν μπροστά στο σπίτι του Νιδ Ταφότσι. 16 μέλη της οικογένειας του Λίλε Ρουστέμι από τον Άγιο Βλάσιο/Σούβλιασι (Sullashi), κυρίως παιδιά, κατακρεουργήθηκαν χωρίς να επιζήσει κανένας. Ο Τζελάλ Μινίτι από την Παραμυθιά αποκεφαλίστηκε πάνω στο πτώμα του μουφτή Χασάν Αμπντουλλάχου.
Ο Σαλί Μουχεντίνι, ο Αμπεντίν Μπάκος, ο Μουχάμμεντ Πρόνια και ο Μάλο Σεϊντίου βασανίστηκαν, τους έκοψαν τα δάχτυλα, τη μήτη, τη γλώσσα και τα δάχτυλα των ποδιών, και ενόσο αυτοί σφάδαζαν από τους πόνους, οι αντάρτες του Ζέρβα χόρευαν και εξυμνούσαν τον αρχηγό τους. Στο τέλος τους σκότωσαν χτυπόντας τους με μαχαίρια και κοφτερά αντικείμενα.
Ακολουθεί η περιγραφή του Εσρέφ Χιλμί, κατοίκου της Παραμυθιάς, ο οποίος περιέγραψε τη σφαγή που έγινε στην περιοχή:
«Την Τρίτη, 27 Ιουνίου 1944, στις 7 το πρωί, οι Έλληνες αντάρτες (του Ζέρβα), υπό τον συνταγματάρχη Κρανιά, τους Χρήστο Σταυρόπουλο, Λευτέρη Στρουγκάρη, και Νικόλαο Τσένο, μπήκαν στην πόλη και η διαταγή δόθηκε: κανένας δεν έπρεπε να ζήσει… Το ίδιο απόγευμα, συνέλλαβαν τους άντρες, τις γυναίκες και τα παιδιά, λες και ήταν κλέφτες. Το επόμενο πρωί όλοι οι άντρες δολοφονήθηκαν.
Αφού με κράτησαν φυλακισμένο για τέσσερις ημέρες, με άφησαν να φύγω για να πάω να θάψω τους νεκρούς. Στην περιοχή ‘η εκκλησία του Άη Γιώργη’, αναγνώρισα 5 πτώματα. Οι υπόλοιποι ήταν αδύνατον να αναγνωριστούν, εξαιτίας των βασανιστηρίων που είχαν υποστεί. Τα 5 θύματα που αναγνώρισα ήταν: ο Μετ Τσέρε, ο Σαμί Ασίμι, ο Μαχμούτ Κούπι, ο Άντεμ Μπεκίρι και ο Χακί Μίλε. Δύο ημέρες αργότερα, με έστειλαν στα Βώλια, κοντά στο σπίτι του Δημήτρη Νικολάου, όπου είχαν σκοτώσει 8 ανθρώπους. Δεν μπόρεσα να τους αναγνωρίσω επειδή τους είχαν κόψει κομματάκια. Παντού τριγύρω υπήρχαν πτώματα. Μία γυναίκα με το ονοματεπόνυμο Σανιγιέ Μπολλάτι υπέσθη φοβερά βασανιστήρια και την έκαψαν ζωντανή με οινόπνευμα. Αυτή η τραγωδία έγινε την Τετάρτη, ενώ την Παρασκευή το πρωί μεταφέρθηκε από τη μητέρα της και δύο συγχωριανούς κατά διαταγή των παρακρατικών και αφού την κάλυψαν με μία κουβέρτα, την έκρυψαν σε μία αποθήκη ώστε να μην τη δει κανείς. Η καημένη γυναίκα πέθανε 5 ημέρες αργότερα. Το πτώμα της είχε γεμίσει σκουλήκια.
Όλα αυτά που αναφέρω εδώ, τα έχω δει με τα μάτια μου. Στην αρχή, κρύφτηκα για 5 μέρες σε μία σοφίτα, αλλά με έπιασαν οι μοναρχο-φασίστες και με οδήγησαν μπροστά στον Κρανιά ο οποίος αφού με ρώτησε διάφορα, διέταξε να με φυλακίσουν. Στη φυλακή βρήκα άλλα 380 άτομα, ανάμεσα τους γυναίκες και παιδιά. 120 από αυτούς πέθαναν από την πείνα. Τέσσερα άτομα μαζί με ‘μένα ήμασταν στη φυλακή για 15 ημέρες, μετά απ’ τις οποίες μας μετέφεραν στην Πρέβεζα (Prevezë) και από εκεί στα Γιάννενα (Janinë), όπου μείναμε για 40 ημέρες. Εκεί μας υπέβαλαν απερίγραπτα βασανιστήρια. Απελευθερωθήκαμε ύστερα από την άφιξη στην πόλη των δυνάμεων του ΕΑΜ.»
Ο Ντερβίς Σούλο από το χωριό Τρικόρυφο (Spatar) στην περιοχή των Φιλιατών (Filati), περιγράφει τη σφαγή στο Τρικόρυφο ως εξής:
«Το πρωί του Σαββάτου τον Σεπτέμβριο του 1944, συγκέντρωσαν τους κατοίκους μπροστά από το τζαμί του χωριού. Οι στρατιώτες άρχισαν να βιάζουν τις γυναίκες και τα κορίτσια, ακόμα και μεγάλες γυναίκες. Η Πέτσε Τσουλάνι, 50 χρόνων, βιάστηκε, της έκοψαν τα μαλλιά και τα ατιά της, και στο τέλος τη σκότωσαν στο περιβόλι της, στην περιοχή Μούτσο. Είχαν φέρει στο σπίτι μας την οικογένεια του Σάκο Μπανούσι από την Σκορπιόνα (Skropjona), που αριθμούσαν 8 γυναίκες, άντρες και παιδιά. Αφού βίασαν τις γυναίκες και τις έκοψαν τους μαστούς με μαχαίρια, τους σκότωσαν όλους….
Στο σπίτι του Νταμίν Μουχαμέτι, δολοφονήθηκαν 5 γυναίκες και 3 παιδιά… Στο σπίτι του Φετίν Μουχαμέτι, βίασαν και βασάνισαν τη Χάνε Ισούφι και μία άλλη γυναίκα… Στο σπίτι του Ντούλε Σερίφι, έκοψαν τα κεφάλια του ογδοντάχρονου Σουλεϊμάν Διμίτσα και της συζύγου του. Στο σπίτι του Μέτο Μπράχο, 20 άτομα, άντρες, γυναίκες και παιδιά, κάηκαν ζωντανοί… Η Κίγιε Νούρτσια, 70 ετών, μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου… Στο αμπέλι του Ζούλε και στον κήπο του Αμπντούλ Νούρτσε, είδα 20 σφαγμένους ανθρώπους. Στο σπίτι του Χατζή Λατίφι, βίασαν την κόρη του Χατζή Γκουλάνι, ενώ στο σπίτι του Μέιντι Μέτο βίασαν την Χάβα Αϊσια και την Νάνο Αράπι την οποία στη συνέχεια σκότωσαν».
κ.α.
Παύλος 1988 said
Επειδή βλέπω πως ο γνωστός σπάμερ των αλβανικών εθνικιστικών θέσεων έχει ποστάρει μέχρι και εδώ τις ανοησίες του για τους Τσάμηδες ας παραπέμψω και εγώ τον αναγνώστη στα δικά μου κείμενα για το θέμα ώστε να σχηματίσει ο καθένας την άποψή του για το τσάμικο με όσο το δυνατόν καλύτερα στοιχεία.
http://istorika-ethnika.pblogs.gr/2016/08/tsamhdes-kai-katohh-mythoi-kai-pragmatikothta-1o-meros.html
http://istorika-ethnika.pblogs.gr/2016/08/tsamhdes-kai-katohh-mythoi-kai-pragmatikothta-2o-meros.html
http://istorika-ethnika.pblogs.gr/2016/09/tsamhdes-kai-katohh-mythoi-kai-pragmatikothta-3o-meros.html
http://istorika-ethnika.pblogs.gr/2016/11/tsamhdes-kai-katohh-mythoi-kai-pragmatikothta-4o-meros.html
Υ.Γ. Αμπραβάνελ, επέτρεψέ μου να διαφωνήσω: η όποια καταπίεση από το ελληνικό κράτος δεν αποτελεί δικαιολογία για το δοσιλογισμό και για τη συμμετοχή σε εγκλήματα πολέμου. Και οι Βορειοηπειρώτες καταπιέζονταν από το αλβανικό κράτος, με εξαίρεση όμως την πολιτοφυλακή της Χειμάρρας δεν έγιναν ούτε Τάταροι, ούτε Σουδήτες ούτε φυσικά Τσάμηδες.
Dimitris Karageorgopoulos said
μην τρελαθουμε τωρα , το καψαμε μου φαινεται. Ποιοι τσαμηδες και ποιος παραλληλησμος με τους αγωνιστες Εβραιους; Παει τρελαθηκαμε οι μεν δολοφονοι τσαμηδες περασαν απο μαχαιρι τους Ελληνες συνεργαζομενοι με το Γ’ Ραιχ αμεσα και εμμεσα.Kαι οι δε Ελληνες Εβραιοι στο θρησκευμα που πηραν μερος στην Εθνικη Αντισταση με ολες τις αντιστασιακες παραταξεις. Ολω ιδιαιτερως με τον ΕΛΑΣ που ειχαν αμιγη Εβραικο Λοχο αγωνιστων. Σιγα μην κλαψουμε για τους Ναζι επρεπε να τους εξαφανησουν ολους [και μην μου πειτε οτι αυτο ειναι γενοκτονια , δλδ ο Ζουκωφ ειναι δολοφονος και εκανε γενοκτονια στην επελαση του απο ανατολικα προς Βερολινο;]. Ειναι σαν να παραγνωριζουμε οτι στην Γαζα το μεγαλο κακο το κανουν οι Τσαμηδες της Μ.Ανατολης ……η Χαμας δλδ.