Οι Εβραίοι του 15ου Συντάγματος Πεζικού/The Jews of the 15th Infantry Regiment

Ελληνικά (english translation follows)

H όλη ανάρτηση ξεκίνησε ως περιέργεια – ο Δήμος Καλπακίου προσπαθούσε να βρει περισσότερες λεπτομέρειες για τους νεκρούς στο πεδίο της μάχης του νομού του και 6 από τα 30 ονόματα ανήκαν σε εβραίους – ένα από τα σχόλια στην περυσινή ανάρτηση για την μαζική ελληνοεβραϊκή συμμετοχή σε αυτό που στο σχολείο μαθαίναμε ως Επος του ’40 εκτιμούσε οτι είχα παραθέσει ονόματα στρατιωτών από την βιβλιογραφία, οπότε θεώρησα καλή ευκαιρία να δώσω μια ιστορία πίσω από αυτά τα ονόματα.

Το μνημείο για τους πεσόντες στο Εβραικό Νεκροταφείο

Ο Αλέκος Ράπτης με ένα εξαιρετικό άρθρο του στον Ηπειρωτικό Αγώνα στις 28 Οκτωβρίου 2005 φρόντισε να επαληθεύσει και να  διηγηθεί τις ιστορίες αυτών των 6 πεσόντων οι οποίοι ήταν οι εβραϊκές απώλειες του 15ου Σύνταγμα Πεζικού με έδρα τα Ιωάννινα και το οποίο πολέμησε στα Σουδενά, στη Γράμπαλα, στο Καλπάκι, στους Νεγράφες, στο Χάνι Δελβινακίου, στους Ποντικάτες και την Κακαβιά – μάλιστα η 7η μεραρχία του έδωσε μερικές από τις σκληρότερες μάχες του πολέμου στις πρώτες 40 ημέρες των μαχών.  Το παρόν αποτελεί ουσιαστικά την αναδημοσίευση της δουλειάς του εξαιρετικού, επαναλαμβάνω, Α.Ράπτη ο οποίος έχει κάνει πολλά για την ιστορία των Ιωαννίνων και στον οποίον απευθύνω τις ευχαριστίες μου, μαζί με την βαθύτατη εκτίμηση μου για την δουλειά της νεοϋορκέζικης κοινότητας με την Μ.Οικονομόπουλος.

Όλοι είχαν γεννηθεί στα Ιωάννινα και τα ονόματα τους και ο τόπος που σκοτώθηκαν ήταν, (σε παρένθεση η ηλικία):

1. Σέμος Αττάς (31) – λόφο 1216 (Προγκονάτη), 23 χλμ βορειοδυτικά του Αργυρόκαστρου στις 11 Ιανουαρίου 1941
2. Νταβιντζόν Νεγρίν (28) – κοιλάδα Νέβιτσας, 12 χλμ νοτιοδυτικά από το Τεπελένι στις 14 Φεβρουαρίου 1941
3. Γεουδά Πιτσιρίλος (25) –  κοιλάδα Νέβιτσας, 12 χλμ νοτιοδυτικά από το Τεπελένι στις 14 Φεβρουαρίου 1941
4. Μωυσής Σαμπός (24) – πέρασμα Ποντικάτες Κακαβιάς, 10 χλμ από το Δελβινάκι στις 26 Νοεμβρίου 1940
5. Ουριέλ Νεγρίν (21) – δεκανέας αγνοούμενος κατά την μάχη στη Βισάνη, 6 χλμ βορειοανατολικά από το Δελβινάκι στις 19 Νοεμβρίου 1940
6. Ραφαήλ Χαχάμ (26) – λόφος Γράμπαλας, 15 χλμ νοτιοδυτικά της Κόνιτσας στις 5 Νοεμβρίου 1940

Ο Γιτζάκ Φιλοσώφ στο κέντρο με το μουστάκι κατά την διάρκεια εκπαίδευσης ως αξιωματικός. Μετά τον πόλεμο φυλακίσθηκε λόγω της συμμετοχής του στον ΕΛΑΣ μετά την κατάρρευση του μετώπου

Αντιγράφω εδώ το εκπληκτικό έργο της γιαννιώτικης εβραϊκής κοινότητας στην Νέα Υόρκη, (η Kehila Kedosha Yannena), με εκπρόσωπο την Μάρσια Οικονομόπουλος που μας επιτρέπει να μάθουμε λίγα περισσότερα για αυτούς. Θα αναφερθώ σε δυο περιπτώσεις: η πρώτη αφορά τον πρώτο αλφαβητικά στην λίστα, τον Σέμο Αττάς γιό του Ηλία και που είχε γεννηθεί στα Γιάννενα το 1910. Ο Σέμος Αττάς πέθανε στον λόφο 1216 (Προγκονάτη) που βρίσκεται 23 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Αργυρόκαστρου στις 11 Ιανουαρίου του 1941. Ο πατέρας, η μητέρα του, οι αδερφοί του, οι δύο παντρεμένες αδερφές του θα δολοφονούνταν στο Άουσβιτς. Ολων οι οικογένειες θα δολοφονηθούν στο Αουσβιτς χωρίς επιζώντες – μόνη εξαίρεση  ο αδερφός του Ραφαήλ Χαχάμ, Αντζελος. Αυτός θα επιβίωνε και θα γυρνούσε από τα στρατόπεδα, ενώ ο 61χρονος πατέρας του  Αντζελος, η μητέρα του Ραχήλ, η γυναίκα του και η 11χρονη κόρη του θα χάνονταν μετά την απώλεια του μικρού αδερφού  στο μέτωπο. Χάρη στην κοινότητα της Νέας Υόρκης υπάρχουν λεπτομερείς πληροφορίες και για τους υπόλοιπους – στην αγγλική μετάφραση πιο κάτω υπάρχουν όλες όλες οι πληροφορίες.

Η δεύτερη περίπτωση δεν αφορά έναν από τους πεσόντες αλλά τον συνονόματο τού Ιακώβ Πολίτη Αττάς ο οποίος είχε ακρωτηριασθεί κατά την διάρκεια των μαχών. Και αυτός, μαζί με την χήρα μητέρα του και την υπόλοιπη οικογένεια, συλλαμβάνονται στις 25 Μαρτίου του 1944 και στέλνονται στο Άουσβιτς χωρίς κανένα να καταφέρουν να επιζήσουν. Κανείς τους.

Η Εβραϊκή Ταξιαρχία του Βρετανικού Στρατού στην Ελλάδα (προσέξτε την δίγλωσση επιγραφή)

Τους τάφους αυτών των οικογενειών , που μόνο εσείς και εγώ έχουμε μείνει να θυμόμαστε το όνομα τους αφού εξαφανίστηκαν ολοκληρωτικά, βανδάλισαν 5 φορές μέσα στο 2009 «άγνωστοι». Αυτοί οι 6 Εβραίοι του 15ου Συντάγματος, που σκοτώθηκαν υπερασπιζόμενοι την πατρίδα τους, ανήκαν στους 12.898 εβραίους, μεταξύ των οποίων και οι άρρενες και των δυο κλάδων της δικής μου οικογένειας, που συμμετείχαν στις Ένοπλες Δυνάμεις με 513 νεκρούς και 3.743 τραυματίες – ελάχιστοι από αυτούς κατάφεραν να επιζήσουν του Ολοκαυτώματος που ήδη είχε ξεκινήσει στην υπόλοιπη κατεχόμενη Ευρώπη. Μαζί με αυτούς εβραίοι πολλών άλλων εθνικοτήτων όπως ο αρχηγός των βρετανών καταδρομέων και σεφαραδίτης Edmund Myers που οργάνωσαν την ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου μαζί με την Αντίσταση ή τα μέλη της Εβραϊκής Ταξιαρχίας στην φωτογραφία δεξιά που συχνά χρησιμοποίησαν ελληνοεβραίους που είχαν πρόσφατα μεταναστεύσει από την Ελλάδα στην Παλαιστίνη. Ιστορίες που έρχονται να προστεθούν στην περυσινή ανάρτηση για τα Συντάγματα Κοέν, την ελληνοεβραϊκή συμμετοχή στον πόλεμο του 1940, την οποία συμβουλεύω θερμά να ξαναδιαβάσετε.

English

This article began out of curiosity – the Municipality of Kalpaki sought more information on fallen soldiers of the area during the italian invasion of Greece of 1940 and 6 out of the 30 names were Jewish. In last years blog post on the massive Jewish participation in the Greek Armed Forces during WW2 one commenter remarked that the few names I had listed, from the bibliography, were something he appreciated so I decided to try and give a name behind them.

The War Memorial for the fallen soldiers in the Jewish Cemetery

Since Alekos Raptis already did this work, in his excellent article on the newspaper Ipirotikos Agonas on October, 28th 2005, I’m going to republish his article augmented with information by Marcia Ikonomopoulos of the Yiannote Jewish Community of New York, (named Kehila Kedosha Yannena). My thanks go both to A.Raptis for doing so much for the history of Yannena but also to M.Ikonomopoulos for keeping the flame alive – their work is deeply appreciated.

The Participation of Yanniote Jews in the War

Alekos Raptis, The Epirote Struggle: October 28, 2005
Translated by Marcia Haddad Ikonomopoulos

Research on the events relating to the Greek-Italian War of 1940-1941 [Greece’s  into World War II: translator’s note] has been extensive and has revealed many meaningful and shocking things of which we could speak. There are still many aspects of this conflict that need investigation. One of these that would deserve our attention is the participation of Greek Jews who served their country in the Greek Army. The sacrifice and the blood shed by the Jewish community for their country were heavy. We are all aware of the hero of the conflict on the Albanian Front, Colonel Mordechai Frizis, who was killed in an air attack at Premeti on December 4, 1940.

Yitzak Philosof with the moustache in the middle training for an officer. During the Occupation he joined the Resistance.

At the time of World War II, the population of the Jewish Community of Ioannina was about 2,000. They also suffered losses during the Greek-Italian conflict: 6 Yanniote Jews died in battle and one, who had suffered severe injuries leading to amputation, was among those deported on March 25, 1944. To locate their names and other facts regarding their identity, we have engaged in an intense and exhausting research through the few books on this topic. A major source of information was the picture-filled book put out by the Greek Ministry of War, “Battles and Dead of the Greek Military in the Second World war 1940-1945.” There was also the list of names of those who fought on the Albanian front, the injured and those who died, both officers and soldiers, including the reason of their injury and death. These names were cross-referenced in lists provided by the Greek Military and the Director of the Historical Section of the Military. Parallel sources regarding Yanniote Jews were found in Siobotis book “The Romaniote Jews of Ioannina,” which mentioned the interesting testimony of Salvator Bakolas on this subject, along with the book published by the Yanniote Jewish Community in New York, “In Memory of the Jewish Community of Ioannina.”

From the information available up to now, we are about to ascertain that the six dead [Jews] were enlisted in the 15th Infantry Regiment led by Major General Charalambou Katsimitrou, headquartered in Ioannina and responsible for all of Epirus.
The Commandant of the 15th Infantry Regiment was Colonel Vassilis Rigas, assisted by Lieutenant Colonel Kiriazis Yiorgos. There were three infantry battalions in the regiment. All of those who were members of the regiment were enlistees from the same area, a factor that led to friendly relationships between them. In 1935, the term of enlistment was 21 months. From 1938, the first draft was begun and a reservist force was established. By 1939, the reserves included 5 classes of armed reservists. For 19 months preceding the threatened Italian invasion, and up to the 27th of October when the final invasion would be attempted, the Albanian border was guarded in anticipation of an invasion. Regarding the 15th Infantry Regiment, the extent of their involvement is verified by the list of those who fought as part of the 7th Division of the 15th Infantry Regiment. Included in this list are the 6 Yanniote Jews who were among those who put up a harsh resistance to the Italian invasion on the second day of the engagement, and who took part in the continued stubborn resistance throughout the Epirote war theater [Soudena, Grabala, Kalpaki, Negrades, Xani Delvinakiou, Pondikates Kakavia] from October 29th through the end of November. Some of the harshest engagements of this battle were fought by the 7th Division of the 15th Infantry Regiment, which took place during the first 40 days of the war.

Honoring the heroic dead of the Greek-Italian War [1940-1941], let us at least mention the names of those 6 Yanniote Jews who died in battle, breathing their last breaths in defense of their country.

ATTAS, Semos [Shemos] son of Ilias [also called Shemos Bochor Attas; Shemos ben Ilias Attas]
Place of birth: Ioannina
Year of birth: 1910
Unit: 15th Infantry Regiment
Rank: Private
Place where he was killed: hill #1216 [Progkonati] found 23 kilometers northwest of Argyrokastro
Date of death: January 11, 1941
Age at time of death: 31

NEGRIN, Davijon son of Samuel [also called Davijon Samuel Negrin; Davijon ben Samuel Negrin]
Place of birth: Ioannina
Year of birth: 1913
Unit: 15th Infantry Regiment
Rank: Private
Place where he was killed: at the neck of Nivitsas, plateau of Kourvelesiou, 12 kilometers southwest of Tepeleniou
Date of death: February 14, 1941
Age at time of death: 28

PITSIRILOS, Iousas son of David [also called Jeuda ben David Pitsirilos]
Place of birth: Ioannina
Year of birth: 1916
Unit: 15th Infantry Regiment
Rank: Private
Place where he was killed: at the neck of Nivitsas, plateau of Kourvelesiou, 12 kilometers southwest of Tepeleniou
Date of death: February 4, 1941
Age at time of death: 25

SABOS, Moises son of Avraam [also called Moises ben Avraam Shemos]
Place of birth: Ioannina
Year of birth: 1916
Unit: 15th Infantry Regiment
Rank: Private
Place where he was killed: Pondikates at the crossing of Kakavias, 10 kilometers from Delvinakiou
Date of death: November 26, 1940
Age at time of death: 24

NEGRIN, Oriel son of Solomon [also called Oriel Solomon Negrin or Oriel ben
Solomon Negrin]
Place of birth: Ioannina
Year of birth: 1919
Unit: 15th Infantry Regiment
Rank: Corporal
Reported missing in action at Vissani Pogoniou 6 kilometers northeast of Delvinakiou on November 19, 1940
Age: 21

HAHAM, Raphael son of Angelos [Andzelos] or Joseph ben Andelos Raphael
Place of birth: Ioannina
Year of birth: 1917
Unit: 15th Infantry Regiment
Rank: Private
Place where he was killed: on the hill of Grambalas 15 kilometers southwest of Konitsas
Date of death: November 5, 1940
Age at time of death: 26

We should also mention Nissim ben Iakov Attas [Politis], 28 years old, a private who was severely wounded in the Greek-Italian War. In spite of the fact that he was an amputee due to injuries incurred in battle, he was also arrested by the Germans, along with other Jews from Ioannina on that fateful day, March 25, 1944, and sent to Auschwitz-Birkenau from where he never returned.
We are grateful to Alekos Raptis and the “Epirote Struggle” of Ioannina for this article and their continued sensitive coverage of the fate of the Yanniote Jews during the Occupation of Ioannina and the Holocaust. We would like to add the following information, cross-referenced from our research on the demise of the Jewish Community of Ioannina and printed in our memorial book, “In Memory of the Jewish Community of Ioannina.”

Shemos Attas [age 31] was the middle son in a family of merchants taking care of aging parents. His parents, brothers and two married sisters and their families would all perish in the concentration camps.
Davijon ben Samuel Negrin [age 28] was one of nine children of Samuel and Mazalto Negrin. Mazalto was widowed at the time of the Occupation. She and her family [seven surviving children and seven young grandchildren] would all perish in the camps. The family were merchants involved in textiles.
Jeuda ben David Pitsirilos [25] was one of five siblings. His brothers and father were butchers. All would perish in the concentration camps.
Moisis ben Avraam Shemos [24], although born in Ioannina, was from a family with strong ties to Arta.
Oriel Solomon Negrin [21] was the oldest son of Solomon and Rozina Negrin. His father and uncles were established merchants in the city. All would perish in the Holocaust.
Joseph ben Andelos Raphael’s father sold vegetables. Andzelos Raphael was 61 when he and his wife Rachil were led to the gas chambers with their daughterin- law and 11 year old grandchild. They had survived the death of their second son Joseph [age 26] on the Albanian Front. Their oldest son Andzelos [Angelos], a professor, would return from the camps.
As mentioned by Alekos Raptis in his sensitive article, Nissim ben Iakov Attas [Politis] [age 28] represented one of the most senseless losses, and in many ways exemplifies the barbarity of the Germans. An amputee due to injuries incurred in battle, cared for by his widowed mother, a member of a poor family who subsisted on selling of yarn and thread, he was dragged off in the early morning hours of March 25, 1944 and sent to the gas chambers of Auschwitz- Birkenau.

Marcia Haddad Ikonomopoulos
Museum Director, Kehila Kedosha Janina

Jewish Brigade of the British Army in Greece, check the bilingual inscription

The graves of these families were vandalized 5 times by «unknown perpetrators». These 6 fallen Jewish Greek Soldiers, who died defending their country, belong to the 12.898 Jewish soldiers, among them the male members of both branches of my family, who fought in the Greek Armed Forces during the invasion of Greece by Italy and then by Germany. Their casualties amounted to 513 dead and 3.743 injured; only a handful managed to survive the Shoah that had already began taking place in the rest of Occupied Europe. Alongside many Jews of different nationalities like sephardic Jew Edmund Myers who lead the British special forces to organize together with the Resistance the destruction of Gorgopotamos Bridge or the Jewish Brigade of the British Army which often employed Jews who had recently immigrated from Greece to Palestine, (photo to your left).

Stories which come to add to the post of last year on the Cohen Regiments, the Jewish participation in WW2 which I warmly advise you to re-read.

Η προέλευση του Λευκού Πύργου/On the origins of the White Tower

Σήμερα είναι 26 Οκτωβρίου, εορτή του Αγίου Δημητρίου αλλά και ολόκληρης της Θεσσαλονίκης. Επ’ευκαιρία της γιορτής της πόλης δημοσιεύω το άρθρο, έργο δικό μου αλλά και ενός καλού φίλου του mayor rishon, για τον Λευκό Πύργο, σύμβολο της πόλης αλλά και της άγνοιας των σύγχρονων Θεσσαλονικέων για την ιστορία της πόλης.

Θεώρησα σωστό, μιας και το παρόν είναι μονοθεματικό ιστολόγιο αλλά και για να υπενθυμίσω οτι φέτος είναι η χρονιά της Θεσσαλονίκης, να δημοσιευτεί πρώτα στην ιστολογική «πύλη» του thess.gr χάρη στην ευγενική βοήθεια του argos τον οποίο ευχαριστώ θερμά. Τα σχόλια εδώ θα είναι κλειστά και σας παρακαλώ να πεταχτείτε στο thess.gr εδώ για να μάθετε την πλήρη ιστορία του Λευκού Πύργου και να συμμετάσχετε σε μια συζήτηση για το αν όντως ο Λευκός Πύργος αποτελεί σύμβολο της πόλης αλλά και της εγγενούς παθογένειας της, (αυτό συμπεριλαμβάνει και εσάς που το διαβάζετε μέσω rss feed ή email).

—

Today is October the 26th, St.Demetrius is honoured today and together with him the city of Salonica that has adopted him as her patron saint. On this occasion I publish the article, my work as well as of the dear friend mayor rishon, for the White Tower, symbol of the city but also of the ignorance of the contemporary inhabitants of the city over the city history.

I deemed appropriate, since this is a monothematic blog but also as a remainder that this shall be the year of Thessaloniki in this blog, to publish it first in blog portal of Salonica thess.gr thanks to the gentle help of argos that I thank warmly. The comments here shall remain closed and I urge you all to visit thess.gr here to learn the complete history of the White Tower and participate in the discussion on whether the White Tower is indeed the symbol of the city and of its innate pathology, (this includes you guys reading this through rss feeds or email).

Για Ελληνικά ακολουθήστε αυτό τον σύνδεσμο – for English here.

Μια σαλονικιώτικη συναγωγή στο Τελ Αβίβ/ A salonican synagogue in Tel Aviv

Ελληνικά (english translation follows)

Όταν βρίσκομαι μπροστά από περιπτώσεις σαν και αυτή δεν μπορώ να εκφράσω τα συναισθήματα μου – από την μια αισθάνομαι περήφανος για την τεράστια έκταση της σαλονικιώτικης εβραϊκής παράδοσης σε όλο τον κόσμο και από την άλλη αισθάνομαι θλίψη και περιφρόνηση για μια πόλη σήμερα που αρνείται πεισματικά να έρθει σε ειρήνη καν με την σύγχρονη εβραϊκή παρουσία που είναι κληρονόμος της τεράστιας αυτής παράδοσης.

Αποψη του κοχυλιού από ψηλά/Πηγή:telavivinf.com

Πρόσοψη, απέναντι το σεφαραδίτικο εσωτερικό/Πηγή:hanneorla

Η Συναγωγή Εϊχάλ Γεουντά (στα εβραϊκά: בית הכנסת היכל יהודה‎, Beit haKnesset Hechal Yehuda) αποτελεί μια δωρεά της οικογένειας Ρεκανάτι στην πόλη του Τελ Αβίβ που γιορτάζει φέτος τα 100 της χρόνια. Η οικογένεια Ρεκανάτι, της οποίας το όνομα προέρχεται από την πόλη του Πόρτο Ρεκανάτι στην Αδριατική, ήταν μια από τις επιφανείς οικογένειες της πόλης ιδιαίτερα κατά τον 19ο και 20οαιώνα, με τον Λεόν Ρεκανάτι να είναι πρόεδρος της Κοινότητας της Θεσσαλονίκης την δεκαετία του ’30 και αντιδήμαρχος στο Δημοτικό Συμβούλιο. Τα αντιεβραϊκά μέτρα των κυβερνήσεων Βενιζέλου και το ακραίο αντισημιτικό κλίμα που κυριαρχούσε στην πόλη μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923, που κορυφώθηκε με το πογκρόμ της εβραϊκής συνοικίας Κάμπελ στην Θεσσαλονίκη και μετέπειτα αθώωση των υπευθύνων, οδήγησαν χιλιάδες εβραίους της πόλης στην μετανάστευση – σημαντικό μέρος μετακινήθηκε στην Γαλλία όπου ήδη υπήρχε μια οργανωμένη μεγάλη κοινότητα σαλονικιών εβραίων, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό οδηγήθηκε στην τότε Παλαιστίνη. Ο Λεόν Ρεκανάτι, ένθερμος σιωνιστής, αποφάσισε οτι το πογκρόμ του Κάμπελ αποτελούσε απλώς ένα δείγμα στο τι θα επακολουθούσε σε μια αντισημιτική Ευρώπη και μαζί με μια ομάδα σαλονικιών λιμενεργατών, (οι λιμενεργάτες και χαμάληδες της πόλης, το βαθύ προλεταριάτο μαζί με τους καπνεργάτες, ήταν σχεδόν αποκλειστικά εβραίοι), μετανάστευσαν στην Παλαιστίνη. Εκεί οι λιμενεργάτες αποτέλεσαν τον πυρήνα στον οποίο βασίσθηκε η ανάπτυξη των ισραηλινών λιμανιών της Χάϊφας και σε μικρότερο βαθμό του Τελ Αβιβ, ενώ ο Λεόν Ρεκανάτι δημιούργησε την πρώτη σεφαραδίτικη ιδιωτική τράπεζα, την Palestine Discount Bank που μετονομάστηκε μετά τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας του 1948 σε Israel Discount Bank και μετεξελίχθηκε στην μεγαλύτερη ιδιωτική τράπεζα του Ισραήλ.

Οι Ρεκανάτι συνέχισαν το φιλανθρωπικό τους έργο που περιλαμβάνει από την βοήθεια στο Τσουρ Μωσέ, ένα ελληνοεβραϊκό χωριό στο Ισραήλ, έδρες Οργάνωσης και Διοίκησης επιχειρήσεων σε πανεπιστήμια του Ισραήλ, μέχρι και την προώθηση του ενδιαφέροντος στο ισραηλινό διαστημικό πρόγραμμα – εδώ ο ιστότοπος του ιδρύματος.  Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας χρηματοδότησαν την δημιουργίας μια συναγωγής στο Τελ Αβίβ που παράλληλα θα αποτελούσε μνημείο στους 55.000 εβραίους σαλονικείς που δολοφονήθηκαν κατά την διάρκεια του Ολοκαυτώματος κυρίως στο Άουσβιτς αλλά και στην ίδια την Ελλάδα στα στρατόπεδα του Παύλου Μελά ή σε καταναγκαστική εργασία στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας, το Λιανοκλάδι ή την Χαλκιδική.

Η συναγωγή είναι έργο των αρχιτεκτόνων Γιτζάκ Τολεντάνο και Ααρών Ρούσο και το σχήμα της είναι αυτό ενός κοχυλιού, σε ανάμνηση των κοχυλιών της παραλίας της Θεσσαλονίκης που ήταν κοινά πριν την τσιμεντοποίηση της παραλίας αλλά ακόμα είναι κοινά στην ανατολική Θεσσαλονίκη. Αυτό το ιδιαίτερο σχήμα της έχει κερδίσει το παρωνύμιο Συναγωγή του Κοχυλιού πέρα από το επίσημο όνομα της, ενώ αλλιώς είναι γνωστή ως Συναγωγή Ρεκανάτι ή αλλιώς Συναγωγή των Σαλονικιών, (σαλονικάϊμ).  Το επίσημο όνομα Εϊχάλ Γεουντά σημαίνει στα ελληνικά Οίκος του Ιούδα, (όχι του Ισκαριώτη προφανώς αλλά μια από τις 12 Φυλές του Ισραήλ). Η συναγωγή αποτελεί συχνή στάση σε τουρ αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος και θεωρείται μιας από τις πλέον ενδιαφέρουσες αρχιτεκτονικά στο Ισραήλ, (χαρακτηριστικό είναι το άρθρο του Independant που την προτείνει ως μέρος ενός 48ωρου break στο Τελ Αβίβ). Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι η εξαιρετική εσωτερική αρχιτεκτονική που επιτρέπει και στους 600 ανθρώπους να βλέπουν και να ακούν από οποιοδήποτε σημείο. Επίσης αξίζει να σημειωθεί η προσπάθεια της συναγωγής να διατηρηθούν τα σαλονικιώτικα έθιμα όπως η ιδιαίτερη σαλονικιώτικη μουσική παράδοση και το σαλονικιώτικο τελετουργικό – ενώ προφανώς η συναγωγή είναι διαρρυθμισμένη εσωτερικά σύμφωνα με το σεφαραδίτικη αρχιτεκτονική.

Τα ανάγλυφα είναι έργα του Ιεζεκιήλ Κιμχή (Καμχή ;), ενώ τα βιτρώ είναι έργο του Ιωσήφ Σεαλτιέλ (Σαλτιέλ ;). Τα επίθετα είναι τυπικά ελληνοεβραϊκά, γεγονός που με κάνει να υποπτεύομαι οτι ισραηλινοί καλλιτέχνες ελληνικής καταγωγής συμμετείχαν στην δημιουργία. Η συναγωγή αποτελεί μια από τις σημαντικότερες σεφαραδίτικες συναγωγές σε ολόκληρο το Ισραήλ και σημαντικό μέρος των μελών της είναι ελληνοεβραίοι μετανάστες στο Ισραήλ – ταυτόχρονα επιτελεί ημιεπίσημα την λειτουργία ενός μνημείου στην μνήμη της σαλονικιώτικης πλευράς της Σοά/Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα, (το επίσημο ισραηλινό μνημείο βρίσκεται στην Κοιλάδα των Κοινοτήτων στο Μουσείο του Ολοκαυτώματος Γιαντ Βασέμ στην Ιερουσαλήμ).

_

Άποψη από κοντά – στα αριστερά επιγραφή που αφιερώνει τη συναγωγή στην Θεσσαλονίκη / Πηγή: wikimedia

Απλώς ως επίλογο αξίζει να σημειώσουμε οτι κάτι τέτοια δεν θα μπορούσε ποτέ να χτιστεί στην Ελλάδα μιας και η ανέγερση μιας συναγωγής απαιτεί την έγγραφη άδεια από τον οικείο Μητροπολίτη αλλά και για τους ίδιους λόγους που ο Δήμος της Θεσσαλονίκης αρνήθηκε διαχρονικά την δημιουργία ενός Μνημείου στη Σοά/Ολοκαύτωμα, ενώ ακόμα και σήμερα δηλώνει επίσημα οτι η δολοφονία των σαλονικιών εβραίων δεν τον αφορά.

Υγ. Για περισσότερες φωτογραφίες για τους αναγνώστες με αρχιτεκτονικά ενδιαφέροντα μπορείτε να επισκεφτείτε την Hanneorla @ Flickr, την Σάντα Κάουφμαν, curiousl @ flickr γιατί ειλικρινά οι ελάχιστες φωτογραφίες που παρέθεσα αδικούν αυτό το πανέμορφο κτίσμα, ο SK έχει επίσης μια υπέροχη αεροφωτογραφία του Τελ Αβίβ εδώ.

English

When I find myself in front of cases such as this I find extremely difficult to express my feelings; in some ways I find myself proud of the huge extent of the Salonican Jewish tradition but on the other hand I cannot but feel sad and contempt for a modern Thessaloniki which stubbornly denies  to come in peace even with its contemporary Jewish presence which is heir of this huge tradition.

View of the "Shell" from above/Source:telavivinf.com

Main view/source:hanneorla

The Heychal Yehuda Synagogue (in Hebrew: בית הכנסת היכל יהודה‎, Beit haKnesset Hechal Yehuda) is the fruit of a donation by the Recanati family to the city of Tel Aviv which celebrates its 100 years this year. The Recanati family, whose name derives from Porto Recanati in Adriatic Italy, was one of the prominent families in Salonica especially in the 19th and 20th century with Leon Recanati being the Chairman of the Jewish Community of Thessaloniki and vice-Mayor of the city. The anti-Jewish laws enacted by the Venizelos governments and the antisemitic climate of the city after the greco-turkish exchange of populations in 1923, which climaxed in the Kambel District Pogrom in Salonica, forced thousands of Salonican Jews to emigrate; an important part was directed to France where an established Salonican Jewish community already existed, while another part headed to Palestine. Leon Recanati, a fervent zionist, decided that the Kambel Pogrom was just the start for what was about to happen in an increasingly antisemitic Europe and together with a group of salonican port workers, (the proletariat of the port of Salonica was decidedly Jewish), emmigrated to Palestine. The port workers went to become the cornerstone of the growth of the israeli ports of Haifa and in a lesser degree of Tel Aviv, while Leon Recanati founded the first sephardic bank of Israel with the Palestine Discount Bank, after the War of Independence in 1948 being renamed Israel Discount Bank, which later evolved into the largest private bank of Israel.

The Recanati continued with their charity work which includes help to the Greek-Jewish village of Tzur Moshe, various chairs in israeli universities and even a project to increase interest in the israeli space program – here you can find the site of the foundation. Within this framework they financed the creation of a synagogue in Tel Aviv which would serve also a monument to the  55.000 Salonican Jews murdered mainly in Auschwitz but also in mainland Greece in the Pavlos Melas camp and in forced labor in Alexandria Imathias, Litochoro and Chalkidiki.

Glasses

The synagogue is work of the architect Yitzak Toledano and the engineer Aaron Russo and its shape is one of a seashell resembling the shells of the Salonica beaches which were common before the cementification of the promenade but still exist in eastern Salonica. This particular shape has earned her the nickname Seashell Synagogue besides it’s official name, while it is also known as the Recanati Synagogue or the Synagogue of the Salonicans, (salonikaim). It’s official name means the House of Judas, (not Judas the Iscariot of course but one of the 12 tribes). The synagogue is often part of architectural tours of Tel Aviv and is considered one of the most interesting ones, architecturally, in all of Israel, (indicative is the Independent article suggesting it as part of a 48hour break in Tel Aviv). A particular feature is the ability of all 600 persons to see and hear from any point. A special note is to be made for the worthy efforts of the synagogue to maintain it’s salonican customs like the particular salonican music tradition and the salonican rituals, while obviously the interior follows the sephardic style

The relief is work of Yezekiel Kimchi (Kamchi ?) and the glasses belong to Joseph Shealtial (Saltiel ?). The names are typical among Greek Jewry so I suspect that israeli artists of greek origin where also involved in the project. The synagogue is among the most important sephardic synagogues in Israel and an important part of its congregation are Jewish Greek immigrants to Israel – it also acts as a semi-official physical monument dedicated to the memory of the Salonican aspect of the Shoah in Greece, (the official Israeli memorial can be found in the Valley of the Communities the Holocaust Museum of Yad VaShem in Jerusalem).

_

An upclose view-on the left one can see the dedication to Thessaloniki/ source: wikimedia

As an epilogue I would like to point out that such a project would never be possible in Greece since the creation of a synagogue requires the written permit of the local Greek Orthodox Metropolite but also for the same reasons which the Municipality of Thessaloniki has officially denied the creation of a Holocaust Monument and even today states that the murder of Salonican Jews is of no concern of his.

PS. For more photos for the readers with architectural interests you can head to Hanneorla @ Flickr source for many of the photos, Sanda Kauffman also source of photos, curiousl @ flickr because the few photos I have here are not doing justice to this magnificent building, SK also has a fantastic aerial shot of Tel Aviv here.

Πρόσκληση στη παρουσίαση του βιβλίου «Σκιές της Πόλης»/ «Skies tis polis» book presentation

Πρόσκληση
Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος και οι εκδόσεις Ευρασία σας προσκαλούν σε εκδήλωση που θα γίνει τη Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2009 και ώρα 19:00 στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής για την παρουσίαση του βιβλίου του Γιώργου Λιόλιου:

«Σκιές της πόλης»
Αναπαράσταση του διωγμού των Εβραίων της Βέροιας

Την εκδήλωση θα προλογίσει ο Πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος κ. Μωυσής Κωνσταντίνης.
Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι:
— Θάνος Βερέμης [καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών]
— Νίκος Μπακουνάκης [αρχισυντάκτης στο «TO ΒΗΜΑ της Κυριακής»,  επίκ. καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου]
— Γιώργος Λιόλιος [δικηγόρος, συγγραφέας]
Τη συζήτηση θα συντονίσει ο κ. Σταύρος Ζουμπουλάκης [διευθυντής του περιοδικού «Νέα Εστία»].

Το βιβλίο το είχα διαβάσει το καλοκαίρι οπότε κάποια στιγμή να περιμένετε και την αναλυτική παρουσίαση του από τον υποφαινόμενο. Εν συντομία καλό και από τις σπάνιες περιπτώσεις στην ελληνική βιβλιογραφία της Σοά/Ολοκαυτώματος που ο συγγραφέας πράγματι έχει μια ιδέα για το τι γράφει – δεν είναι τυχαίο όπως και οι Δορδανάς, Καβάλα κτλ είναι σχετικά νέος. Περισσότερα στο μέλλον. :-)

English excerpt: An invitation to the book presentation of Yorgos Liolios «Skies tis polis» which deals with the extermination of the Jewish Community of Veria during WW2; since I read the book during the summer I shall limit myself in stating that it’s a good book whose author actually has an idea on what he’s talking about – an exception in the greek bibliography of the Shoah. An extensive presentation shall follow in the future.

Σιμχά Τορά και Eβραϊκά παρατσούκλια / Simcha Torah and Jewish nicknames

Ελληνικά (english translation follows)

Ενα Σέφερ Τορά/source:wikipedia

Με το τέλος του Σουκώτ έρχεται η γιορτή της Σιμχά Τορά που στα ελληνικά αποδίδεται ως η γιορτή της Χαράς της Τορά, (Τορά ονομάζεται η Πεντάτευχος και πάνω κάτω αντιστοιχεί στην σε αυτό που οι Χριστιανοί ονομάζουν Παλαιά Διαθήκη). Στη Σιμχά Τορά γιορτάζουμε το τέλος του ετήσιου κύκλου ανάγνωσης της Τορά που διαιρείται σε 52-54 εβδομαδιαία κομμάτια, (περασσά), που διαβάζονται κάθε βδομάδα στην Συναγωγή. Η ανάγνωση του τελευταίου κομματιού αποτελεί την αφορμή για μια μεγάλη γιορτή στην συναγωγή.

Οπως ξέρουμε η συμμετοχή στην ίδια την λειτουργία δεν αποτελεί αποκλειστικότητα του ραβίνου όπως ο ιερέας που ηγείται στην χριστιανική ορθόδοξη τελετουργία, αλλά ο κάθε εβραίος συμμετέχει ατομικά και μπορεί να τελέσει αυτός την όποια λειτουργία. Έτσι στην Ελλάδα υπάρχει το έθιμο για την Σιμχά Τορά να διαλέγονται δύο άτομα, συνήθως νιόπαντροι, που ο ένας ονομάζεται Χατάν Τορά δηλαδή γαμπρός της Τορά που διαβάζει το τελευταίο κεφάλαιο και ο άλλος Χατάν Μπερεσίτ δηλαδή γαμπρός της Γέννεσης που είναι το πρώτο κεφάλαιο.

Εγκαίνια της Μπετ Ελ/Πηγή:ΚΙΣ

Κατά την διάρκεια της τελετής οι κύλινδροι της Τορά, (αυτοί στην φωτογραφία αριστερά και που ονομάζονται Σέφερ Τορά), περιφέρονται 7 φορές γύρω από την Συναγωγή (οι λεγόμενες ακαφότ) και συχνά περνάνε κάτω από μια χουπά γιατί ο δεσμός του εβραϊκού λαού με την Τορά παρομοιάζεται με τον γάμο. Αυτό όμως που δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό είναι οτι αυτές οι περιφορές δεν γίνονται σε κλίμα αυστηρό ή έστω σοβαρό. Η πρώτη περιφορά γίνεται από τους δύο Χατάν ενώ ολόκληρος ο κόσμος στην συναγωγή τραγουδά και χορεύει. Ακόμα και στις πιο λιτές συγκεντρώσεις ο θόρυβος από τα τραγούδια ακούγεται ως έξω, ενώ στο παρελθόν ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να καταναλωθούν σημαντικές ποσότητες από ρακί. Μάλιστα ορισμένες συναγωγές, που οφείλουμε να θυμόμαστε αποτελούσαν έναν ημιαυτόνομο μικρόκοσμο, όπως η Συναγωγή Σιτσίλια στην Θεσσαλονίκη το είχαν θεσμοθετήσει και αμέσως μετά την ανάγνωση του τελευταίου κομματιού ένα μπουκάλι ρακί περνούσε από χέρι σε χέρι και ο καθένας έπινε από μια γουλιά, ενώ μετά τους προσφέρονταν από λίγο απόσταγμα κανέλας για να αρωματίσουν τα μαντήλια τους σε ανάμνηση της χαράς και ευωδίας που προκαλεί το ξεκίνημα ανάγνωσης της Τορά από την αρχή.

Μικρά παιδιά ετοιμάζονται να κακοποιηθούν από αδίστακτες γριούλες/Πηγή:aitzhayim.org

Μετά τους χατάν τις υπόλοιπες περιφορές τις κάνουν τα μικρότερα παιδιά τα οποία δέχονται άγρια κακοποίηση από τους ηλικιωμένους που παρευρίσκονται υπό μορφή τσιμπημάτων των μάγουλων ή ανακατώματος των μαλλιών καθώς περνάνε μέσα στα τραγούδια και τον χορό, (ο γραφών έχει παιδικά τραύματα όπως φαντάζεστε). Όπως είπαμε τα τραγούδια συνεχίζουν ακάθεκτα, ενώ σε μερικές συναγωγές τους ραίνουν με ροδοπέταλα, (ιδιαίτερα αν υπάρχει γυναικωνίτης σε όροφο όπως έχω δει στην Συναγωγή Μοναστηριωτών στην Θεσσαλονίκη και που αποτελεί ένα επιβλητικό θέαμα μαζί με την ιδιαίτερη ακουστική της), ή παλαιότερα με γλυκά. Η φωτογραφία δεξιά αν και προέρχεται από μια διαφορετική περίσταση, τα εγκαίνια της Συναγωγής Μπετ Ελ στο εβραϊκό γηροκομείο Ρέστειον στην Αθήνα, είναι άκρως ενδεικτική της όλης ατμόσφαιρας.

Η κάθε συναγωγή είχε τα δικά της έθιμα, πχ η Συναγωγή Εβόρα στην Θεσσαλονίκη συνήθιζε να ετοιμάζει μια μεγάλη ποσότητα από ρύζι το οποίο το πετούσε στους χατάν φωνάζοντας «αρρόζ» γιατί το παρατσούκλι της συναγωγής ήταν «ρύζι». Μερικά από αυτά έχουν αφεθεί, ενώ άλλα νέα έχουν δημιουργηθεί. Στην Αθήνα στην συναγωγή της οδού Μελιδώνη σήμερα συνηθίζουν να μοιράζουν μεγάλες λαμπάδες που δημιουργούν μια φανταστική ατμόσφαιρα στο εξωτερικό της συναγωγής από τους εκατοντάδες εβραίους που μαζεύονται για να τραγουδήσουν. Παλαιότερα συνηθίζονταν να γίνεται μια πομπή που συνόδευε τους χατανίμ σπίτι, εν μέσω τραγουδιών και γέλιων – για ευνόητους λόγους αυτό το έθιμο έχει ατονήσει σήμερα.

Με την Σιμχά Τορά συνδέεται και το έθιμο στην Θεσσαλονίκη, οτι κάθε συναγωγή είχε το δικό της παρατσούκλι το οποίο έπαιζε μεγάλο ρόλο κατά την διάρκεια αλλά και μετά τη γιορτή. Το παρατσούκλι αυτό δεν είχε σχέση με άλλα παρατσούκλια του υπόλοιπου χρόνου αλλά σχετίζονταν ειδικά με την γιορτή, πχ η παλαιότερη συναγωγή της Θεσσαλονίκης που είχε ιδρυθεί τον 1ο αιώνα προ Κοινής Εποχής, στην γωνία Καλαποθάκη και Δημοσθένους, ονομάζεται Ετς αΧαίμ και την αποκαλούσαν οι υπόλοιποι εβραίοι κααλ δε λος γρέγος, δηλαδή συναγωγή των ελλήνων γιατί ανήκε στους ρωμανιώτες εβραίους. Το παρατσούκλι της όμως για το Σιμχάτ Τορά ήταν Ajo, δηλαδή σκόρδο γιατί υποτίθεται το αγαπούσαν ιδιαίτερα τα μέλη της.

Σήμερα η (εγκαταλελειμμένη) Ιτάλια Γιασάν/Πηγή:Ραδάμανθυς

Τα παρατσούκλια είχαν διάφορες προελεύσεις: τα μέλη της Μαγιόρ που βρισκόνταν γωνία Βενιζέλου με Τσιμισκή και είχε ιδρυθεί το 1492 ονομάζονταν ladron, δηλαδή κλέφτες. Αφορμή ήταν ο ανάγλυφος πύργος στο ιερό της συναγωγής που απεικόνιζε τον θυρεό των Τόρρες που ήταν οι προύχοντες της συναγωγής και διέθετε ένα πύργο που ανήκε στο οπλοστάσιο της Πάλμα, πρωτεύουσας της Μαγιόρκα από όπου κατάγονταν. Ο πύργος αυτός θύμιζε τους πύργους στο Γεντί Κουλέ όπου έκλειναν τους φυλακισμένους και από εκεί το όνομα. Τα μέλη της Προβένσια που ιδρύθηκε το 1394 από πρόσφυγες από την Προβηγκία ονομάζονταν proves, δηλαδή φτωχοί και αποτελούσε παραφθορά του ονόματος τους. Η συναγωγή Ιτάλια ιδρύθηκε μεταξύ του 1423 και 1492 και λόγω μεγέθους διαιρέθηκε στην Ιτάλια Γιασάν και Ιτάλια Χαντάς – η πρώτη βρίσκονταν στην σημερινή Πλατεία Αριστοτέλους που ονομάζονταν τότε Madrezika del Agua όπως σωστά μας πληροφορεί ο Ν.Γενημάκης, ενώ η δεύτερη στην γωνία Κ.Ντίλ (τότε ονομάζονταν Kucuk Italia Havrasi) και Βασ.Ηρακλείου (Haham Matalon) – ενώ σήμερα μπορείτε να την βρείτε στην οδό Βελισσαρίου στην φωτογραφία δεξιά. Το παρατσούκλι και τον δυο όμως ήταν raton, δηλαδή ποντίκι και τους έφερνε σε ευθεία αντιπαράθεση με τους θανάσιμους εχθρούς τους: την Συναγωγή Αραγόν που ήταν οι gato, αναφορά στην οικογένεια Γκατένιο που ήταν η καρδιά της συναγωγής. Ετσι λοιπόν όταν παρέες από την Ιτάλια Γιασάν περνούσαν μπροστά από τις πομπές της Αραγόν, πειράγματα εκτοξεύονταν από τις δυο παρατάξεις: Huid ratones que nosotros los gatos os vamos a tragar – Τρέξτε ποντίκια γιατί εμείς οι γάτοι θα σας κάνουμε μια χαψιά !

Οι συναγωγές της Θεσσαλονίκης ήταν δεκάδες και είναι δύσκολο να αναφέρω όλα τα παρατσούκλια: θα περιοριστώ στην συναγωγή των Ασκεναζίτων Ασκενάζ που γενικώς την αποκαλούσαν κααλ δε λος λόκος (συναγωγή των τρελών) αλλά για το Σιμχά Τορά υιοθετούσαν το mosca (μύγα) πιθανότητα αναφερόμενοι την καταγωγή από την Μόσχα. Τα μέλη της Συναγωγής Πούλια ονομάζονταν macarron ενδεικτικό της διαχρονικής σχέσης των ιταλών με το συγκεκριμένο έδεσμα, ενώ παρά την μεγάλη περηφάνια των μελών της Οτραντο το όνομα τους ήταν gallo γιατί θεωρούνταν φιλέριδες που αποτυπώνεται και στο παρατσούκλι κάαλ δε λος καμπάνταϊς (καπάνταης είναι ο κουτσαβάκης στα τούρκικα). Η Καταλάν, στην γωνία Αγ.Σοφίας και Καστριτσίου, ονομάζονταν figo λόγω της παρουσίας συκιών δίπλα από την πόρτα της συναγωγής, αν και επιτήδειοι την αποκαλούσαν figo loco λόγω της ισχυρογνωμοσύνης των μελών της. Η Νεβέ Σεντέκ στην Φράγκων είχε το όνομα huerno λόγω της παρουσίας ενός μεγάλου κέρατος στον τοίχο ενάντια στο κακό μάτι. H Γκερούς Σεφαράντ, ίσως η σημαντικότερη ιστορικά λόγω της σύνδεσης της με δυο ογκόλιθους της παγκόσμιας εβραϊκής θρησκείας τον Σαμουέλ ντι Μεδίνα και τον Ιωσέφ Κάρο, βρισκόταν στο Καπάνι από το 1492 και το παρατσούκλι της ήταν mescita, δηλαδή μιναρές.

Και με αυτά: Χαγκ Σαμέαχ – Χαρούμενη Γιορτή!

Σημείωμα για μελλοντικές αναρτήσεις: η ενδιαφέρουσα ιστορία της συναγωγής Ιτάλια Γιασάν, ο εβραϊκός γάμος μιας και αναφέρθηκα στην χουπά, τα προστατευτικά των σεφερ τορά που είναι προνομιούχος τομέας της εβραϊκής τέχνης και ο ισχυρισμός οτι οι εβραίοι της Θεσσαλονίκης έφεραν το ρακί στον ελλαδικό χώρο, (argos beware)…

English

A Sefer Torah/source:wikipedia

With the end of Sukkot the feast of Simcha Torah comes along which can be freely translated as the feast of the Joy of the Torah, (where Torah is the Pentateuch which is approximately what Christians refer to as the Old Testament). In Simcha Torah we celebrate the end of the yearly circle of the Torah reading, which is divιded in 52-54 segments called perasha and are publicly read each week in the synagogue. The reading of the last part is cause for a great celebration in the temple.

As we know the participation in the Jewish rituals are not limited to the rabbi as in Christian rituals the priest leading the congregation; instead each Jew is participating on his own and he may conduct the service himself. So in Greece we have the custom of picking two people for the ceremony, usually newlyweds during the past year; the first is called Hatan Torah, the groom of the Torah and he reads the last chapter, while the other one is called Hatan Beresheet where Beresheet being the hebrew name for the first chapter of Genesis.

Beth El Synagogue opening/Source:CJB

During this ceremony the cylinders of the Torah, (those on the picture to your left and called Sefer Torah), are being carried around the synagogue for 7 times, (the akaphot) and often they pass under a chuppa because the bond of the Jewish people with the Torah is often compared to a wedding. The thing that may not be clear though is that these passages are not done in a serious or even austere climate. The first revolution is done by the two Hatanim while the whole congregation sings and dances. Even in the most spartan gatherings the sound of the songs can be heard from the outside and in the past it was a prime opportunity to down significants amounts of raki. Some congregations had even introduced this to their minhag like the Sicilia Synagogue in Salonica where after the last chapter a bottle of raki passed among the faithful for a sip and then some cinnamon essence was used to dampen the handkerchiefs as to remind of the joy and sweet fragrance produced when beginning to read the Torah from the start.

Small children ready to be molested by nasty old ladies/Source:aitzhayim.org

After the hatanim the other six akkafot are performed by the youngest children who are brutally illtreated by the elderly with violent peckings of the  cheeks or messing of the hair, (the writer does foster child traumas as you can imagine). As we said the singing continues while in some synagogues they are  sprinkled with rose petals, (especially if there is a women’s loft as I saw in the Monastirioton Synagogue in Salonica coupled with it’s special acoustics), or with sweets in the older times. The photo in the right although from a different occasion, the opening of the new synagogue Beth El in the Jewish Restion Elders’ Home in Athens, is indicative of the climate reigning.

Each synagogue had it’s own customs, eg the Evora Synagogue prepared a huge amount of rice which would be thrown by the people to the hatanim shouting arroz which was the nickname of the the synagogue.  Some of these have been forgotten while new ones have emerged: in Athens in the Synagogue of Melidoni Street they hand out huge candles which create a fantastic atmosphere in the exterior of the synagogue as hundreds of Jews gathered to sing. It was customary to accompany the hatanim home after the feast but this custom has been, understandably, abandoned nowadays.

The custom that each synagogue in Salonica had its own nickname was linked to the Simcha Torah and this played a major role during and after the celebrations. This nickname had nothing to do with the usual nicknames which were frequent during the rest of the year but were specifically linked to the Simcha Torah. For example the Etz aChaim Synagogue, the oldest in Salonica since it was founded in the 1st century BCE in the corner of Kalapothaki and Dimosthenous Streets, was called by the rest of the Jewish population Qaal de los Griegos because it was the congregation of the greek speaking Romaniote Jews. It’s nickname during the Simcha Torah though was Ajo because the members were presumably especially fond of garlic.

Τhe now abandoned Italia Yashan Synagogue/source:radamanth

The nicknames had many origins: the Mayor Synagogue members in the angle between Venizelou and Tsimiski Street founded in 1492 were called ladron, ie thieves. The occasion was the tower in relief over the echal of the synagogue which depicted the Torres family shield which was an eminent family of the congregation. The tower was reminiscent of the Palma de Mayorca arsenal from which most families originated and reminded of the Yedi Kule Towers in Salonica where the prisoners were kept, ergo the nickname. The Provencia Synagogue founded in 1394 by Provence, France refugees had it’s members called proves, ie poor as a  corruption of their name. The Italia Synagogue was founded between 1423 and 1492 and because of its size divided into Italia Yashan and Italia Hadash – the fist one was found in the contemporary Aristotle Square which was then called Madrezika del Agua as N.Genimakis correctly informs us, while the second could be found in C.Diehl Str, (then Kucuk Italia Havrasi) and Vasileos Irakliou (then Haham Matalon Str). Later the Italia Yashan Synagogue was moved to Velisariou Str and you can see it in the photo in your right. The nickname of both was raton, ie mouse and their mortal enemies were the Aragon Synagogue which were the gato, a reference to the important family of the Gattegno. So when companies for the Italia Yashan synagogue passed before the Aragon companies jokes were heard from both sides: Huid ratones que nosotros los gatos os vamos a tragar – Run mice because us the cats will make a mouthful of you !

The Salonica synagogues were counted buy the dozens and it’s hard to mention them and their nicknames: I’ll limit myself the the single Ashkenazi synagogue called Ashkenaz which may have been known as Qaal de los locos (congegation of the crazy ones) but for Simcha Torah were known as mosca (fly), probably an allusion the origins from Moscow. The Puglia Synagogue‘s members were known as macarron, indicative of the timeless bond of the italians with pasta, while despite the self pride of the Otranto Synagogue’s members they were known as gallo because of their feisty character which earned them also the Qaal del los kabadayis (kabadayis is turkish for toughie) nickname the rest of the year. Catalan Synagogue in the angle of St.Sophia and Kastritsiu str. was called figo because of the fig plants near the entrance, although often called figo loco because of the stubbornness of its members. Newe Sedeq Synagogue in Frangon Str. was called huerno because of a big horn nailed in the walls of the synagogue to guard from the evil eye. The first sephardic synagogue to be founded was Gerush Sefarad Synagogue, maybe the most important in history because of its connection to two giants of Jewish religion Samuel di Medina del Campo and Yosef Karo, was found in the Kapani market since 1492 and was called mescita, ie minaret.

And with that: Chag Sameach – Happy Holidays !

A small note for future posts: the interesting story of the Italia Yashan Synagogue, the Jewish wedding since I spoke of the chuppa, the Sefer Torah containers which are a privileged area of Jewish art and an explanation of the connection of the Jews to the raki which I believe argos shall find interesting.