Abravanel, the Blog

Jewish life and not only in Greece / Εβραϊκή ζωή και όχι μόνο στην Ελλάδα

Τι γλώσσα μιλάνε οι Εβραίοι στην Ελλάδα; / What language do Jews in Greece speak?

Posted by Abravanel, the Blog στο 28/11/2009

Ελληνικά (english translation follows)

Volos_stoa4Οπως γνωρίζουμε τον Δεκέμβριο αριστεροί ακτιβιστές στοχοποίησαν την Συναγωγή του Βόλου και έγραψαν συνθήματα στον τοίχο της. Ενα γεγονός, ενδεικτικό της προχειρότητας και της άγνοιας που μαστίζουν την αντισημιτική Αριστερά ήταν οτι τα συνθήματα ήταν γραμμένα στα εβραϊκά – μια γλώσσα που ελάχιστοι ελληνοεβραίοι γνωρίζουν. Η παρούσα ανάρτηση ας θεωρηθεί όχι σαν μια πηγή αναφοράς αλλά απλώς σαν μια μικρή ενημέρωση σε αυτούς που θελήσουν να απευθύνουν συστάσεις σε μια ομάδα ανθρώπων χωρίς να έχουν ενδιαφερθεί να μάθουν ούτε τι γλώσσα μιλάνε.

Οι εβραίοι που ζουν στην Ελλάδα έχουν σήμερα σαν μητρική γλώσσα τα Eλληνικά.

Πολύ λίγοι ελληνοεβραίοι γνωρίζουν εβραϊκά παρά το γεγονός οτι διδάσκεται ως ξένη γλώσσα στα 3 εβραϊκά δημοτικά σχολεία της χώρας στην Αθήνα, την Θεσσαλονίκη και την Λάρισα. Τα ισπανοεβραϊκά, λαντίνο όπως αλλιώς είναι γνωστά, αποτελούν την μητρική γλώσσα για πολλούς εβραίους της Μακεδονίας, της Θεσσαλίας  και της Θράκης που γεννήθηκαν πριν το Β΄ΠΠ. Η πρώτη μεταπολεμική γενιά συνήθως τα καταλαβαίνει αλλά δεν τα μιλάει – ενώ συνεχίζονται να χρησιμοποιούνται σε μερικούς ψαλμούς στις συναγωγές της Θεσσαλονίκης. Προφανώς αυτό δεν ισχύει για τους Ρωμανιώτες Εβραίους των Ιωαννίνων που μιλούν αδιάλειπτα ελληνικά από την αρχαιότητα ή τους εβραίους στην Αθήνα, την Χαλκίδα, την Πρέβεζα και την Αρτα που μιλούσαν τόσα ελληνικά όσο οι χριστιανοί συμπολίτες τους από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Αξίζει να σημειωθεί μια όχι τόσο μικρή ομάδα ελλήνων χριστιανών στην Θεσσαλονίκη που ακόμα μπορούν να συνεννοηθούν στα ισπανοεβραϊκά, αν και προφανώς είναι όλοι προχωρημένης ηλικίας. Σήμερα όμως περισσότεροι Ελληνες Εβραίοι γνωρίζουν γαλλικά ή γερμανικά σαν ξένη γλώσσα, παρά εβραϊκά – δεν αναφέρω καν τα αγγλικά.

Κάποια άλλη στιγμή θα μιλήσουμε για τις γλώσσες που μιλούσαν οι εβραίοι στον Ελλαδικό χώρο πριν το Β’ΠΠ – δηλαδή τα νέα ελληνικά, την διάλεκτο των ελληνόφωνων ρωμανιωτών, τα ισπανοεβραικά και τα κορφιώτικα ιταλικά.

English

Volos_stoa4In December leftist activists targeted the Synagogue of the greek town of Volos and sprayed graffiti on the exterior walls. One particular detail that illustrated the sloppiness, the idiocy and the ignorance that are endemic in the antisemitic Left is the fact that the slogans were written in Hebrew – a language that almost no Greek Jew understands. Please consider this post not as a reference but as a small tip to those who wish to address recommendations and «advices» to a group of people without having bothered to learn even what language do they speak.

The Jews in Greece have Greek as their mother tongue today.

Only few Greek Jews speak Hebrew although the language is indeed taught as a 2nd language in the three elementary Jewish schools in Athens, Salonika and Larisa. Djudeoespanyol or Ladino was the mother tongue for many Jews in Macedonia, Thessaly and Thrace that were born before WW2. The first post-War generation usually understands Ladino but does not speak it – while it is still used in liturgy in Salonica’s synagogues. Of course this does not apply to the Jews of Ioannina which speak Greek uninterruptedly from the Roman era or the Jews in Athens, Chalkida, Preveza and Arta who spoke the same Greek as their christian compatriots since the institution of the greek State in 1830. It should be noted that a handful of christian citizens of Salonica still can communicate in Ladino, although all of them are of some considerable age. But today more Greek Jews speak french or german as a second foreign language, than those speaking hebrew – I won’t even mention english!

At some other moment we shall speak of the languages spoken by the Jews in the hellenic world before WW2 – modern greek, the greek dialect of the romaniote, ladino and corfiote italian.

44 Σχόλια προς “Τι γλώσσα μιλάνε οι Εβραίοι στην Ελλάδα; / What language do Jews in Greece speak?”

  1. Abravanel said

    Κάποια άλλη στιγμή θα συζητήσουμε για τις εβραϊκές γλώσσες στην Ελλάδα πριν το Β’ΠΠ και ειδικότερα για την ελληνοεβραική διάλεκτο των Ρωμανιωτών. Μέχρι όμως να τελειώσω μια ιστορική τριλογία είπα να ανασύρω αυτό από το αρχείο.

  2. Βοστωνέζος said

    Το 1992-3, ήμουν δευτεροετής ειδικευόμενος παθολογίας στο Beth Israel Hospital της Βοστώνης. Ένα πρωί, επισκεπτόμουν τους ασθενείς που οι πρωτοετείς (interns) είχαν εισάγει το προηγούμενο βράδυ. Ο ειδικευόμενος παρουσίαζε έναν ασθενή κι εγώ είχα αρχίσει να βαριέμαι – έπρεπε να δούμε πολλούς ασθενείς και όλοι τους είχαν λίγο πολύ τα ίδια προβλήματα: καρδιακή ανεπάρκεια, ουρολοιμώξεις, πνευμονίες κλπ. «Ας τελειώνουμε…» του είπα. Πριν μπούμε στο δωμάτιο, ο ειδικευόμενος μου λέει «Ξέχασα να σου πω… Ο ασθενής ειναι Έλληνας… και μιλάει μιαν παράξενη γλώσσα.» Ο κύριος Χαϊμ Κοέν ήταν Λαρισαίος και η παράξενη γλώσσα που μιλούσε ήταν Λαντίνο. Βέβαια μιλούσε και Ελληνικά. Ήταν ένας γλυκήτατος άνθρωπος. Γνώρισα τα παιδιά του και τα εγγόνια του. Ήταν κουρέας. Αρκετές φορές στην Κατοχή, γλύτωσε παρά τρίχα τη συλληψη από τους Γερμανούς. Μια φορά παρέστησε τον κωφάλαλο και οι Γερμανοί τον άφησαν. Μετά τον πόλεμο, έφυγε με την οικογένειά του για την Βοστώνη. Δυστυχώς ο κ. Κοέν πέθανε μερικούς μήνες μετα την γνωριμία μας.

    Ελπίζω πως τα Λαντίνο θα συνεχίσουν ν’ακούγονται στην Ελλάδα. Τι έχουν κάνει το Ελληνικό κράτος και η Εβραική κοινότητα γιαν να διατηρήσουν την γλώσσα?

  3. @Βωστονέζος

    Αγαπητέ γιατρέ,

    Δεν είναι εύκολο να διατηρήσεις μία γλώσσα που δεν χρησιμοποιήται πια. Εγώ, δηλαδή η γενιά μου, είμαστε οι τελευταίοι που μιλάμε Λαντίνο. Τα παιδιά μου, όπως και τα εγγόνια μου, τα μεγάλωσα με αγγλικά και γαλλικά, εκτός φυσικά από τα ελληνικά, διότι αυτές οι γλώσσες θα τους χρειατούν. Τα λαντίνο θα τους είναι άχρηστα.

    Κρίμα μεν ρεαλίστικό δε.

  4. theo said

    Η Τουρκία φιλοξενούσε φέτος το Παγκόσμιο πρωτάθλημα νέων στο Σκάκι.
    Οι Τούρκοι διοργανωτές αρνήθηκαν να ακουστεί ο εθνικός ύμνος του Ισραήλ για την 13χρονη Ισραηλινή Marcel Efroimski που αναδείχθηκε παγκόσμια πρωταθλήτρια.

    This letter was yesterday sent to FIDE, FIDE President Mr. Kirsan Ilyumzhinov and Honorary FIDE Vice President Mr. Israel Gelfer.
    Dear Mr. President,
    I write to you with great concern following what seems as a serious incident that occurred today during the closing ceremony of the world junior championships held in Turkey. Happily our girl junior player, Marcel Efroymsky, has won the world title and the gold medal. As costumed in such events, the delegations prepared to stand and salute the national anthem of the winner’s country. Astonishingly and without any warning, the organizers decided to cancel the playing of the winners anthem. The Turkish organization has offered a ridiculous explanation that they do not have the time to spend on such event.
    This excuse is absurd in light of the same venue hosting this event two years ago where all winner anthems were played! In there actions, the organizers demonstrated disrespect to the junior winners, their federation and their countries. As chairman of the Israeli chess federation, I herby urge you to investigate this incident. I must say that this kind of boycott (if such occurred) strikes as a another example of how politics interferes with chess. I call you as president of the FIDE, for which the tournament carried your flag, to investigate this issue and if the information appeared to be accurate, then to denounce this disrespectful conduct if the information.
    My feeling is, that such events hurt chess in general and send the wrong message the children who dream to become chess champions taking pride in representing their countries.
    Yours truly,
    Aviv Bushinsky
    Chairman of the Israeli Chess Federation

    www .chessvibes.com/reports/winners-and-controversy-at-world-youth-ch/

  5. Κι εγώ θα ήθελα να μάθω περισσότερα για τα λαντίνο. Χρησιμοποιούσαν το λατινικό αλφάβητο; Ποια λογοτεχνικά και άλλα έργα έχουν γραφτεί και με ποιες γλώσσες συγγενεύουν;

  6. Samira said

    Ο Δον Κιχώτης απ’ ότι ξέρω είναι γραμμένος στα λαντίνο. Μόνο αυτό ξέρω…

    Υπάρχουν και κάποια τραγούδια και σύγχρονες ηχογραφήσεις, αλλά όχι σε ευρύ κύκλο. Ο μόνος λόγος που τα έχω ακουστά είναι ότι ασχολούμαι με την ανατολίτικη μουσική.

  7. theo συμφωνω και μπραβο που το εθιξες το θεμα.
    Αρα και εγω πως πρεπει να φερθω στα κρατη τρομοκρατες η κρατη που ειναι σε ημιδιαλυση και ανεχονται πχ. την πειρατεια ???
    Ναι μιλαω για την Σομαλια που ειναι επισημος τρομοκρατης των θαλασσων εδω και χρονια, χωρις τιμωρια, και με πολλα λεφτα στο ενεργητικο των πειρατων!!!!
    Και οχι σε πλοια συγκεκριμενης εθνικοτητας…..Οποιον παρει ο χαρος.
    Επανερχομαστε σε κτυπηματα κατω απο την μεση η τολμω να πω σε φασισιτικες πρακτικες οπως μπουκοταζ κλπ.
    Ειχαμε κανει και εμεις λαθει στο παρελθον με τα Σκοπια σε τετοια θεματα και τελικα δεν μας βγηκε σε καλο.
    Βεβαια το να χτυπας το Ισραηλ ειναι περα απο Politically correct και επιδειξη δυναμης προς την δηθεν «παγκοσμια αρχουσα ταξη» με την εννοια οτι δεν θα χαρισθουμε στους εβραιους κλπ κλπ.
    Και θα ηταν και ψυχολογικο χτυπημα για ενα κοριτσακι 13 ετων να μην αφησης να ακουστει ο εθνικος υμνος για οποιονδηποτε λογο.
    Και απο ποιους ε?? Τους Τουρκους !!!!!! (above all)
    Εαν δεν ηθελαν ας μην τους καλουσαν η ας μην το διοργανοναν in the first place.

    ΚΑΙ ΟΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ GUTS ΑΣ ΦΕΡΘΕΙ ΑΝΑΛΟΓΑ ΣΕ ΣΟΜΑΛΟ ΛΑΘΡΟΜΕΤΑΝΑΣΤΗ ΜΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΑΠΟΔΩΣΗΣ.

  8. Αγαπητε Ζαν Κοεν εχεις δικιο για τον «φερετζε της μαριορης».
    Ας διατηρησουμε αλλα πιο βασικα και ισως καπου να υπαρχει και η γλωσσα οπως θα υπαρχουν και πολλες αλλες μεταξυ των οποιων και τα ελληνικα σε λιγα χρονια.
    Φοβαμαι οτι και τα Ελληνικα ΛΑΝΤΙΝΟΦΕΡΝΟΥΝ.
    Ας διατηρησουμε τον δυτικο πολιτισμο και ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΜΕΝΟΙ.
    Γιατι τα γεγονοτα με την τροπη και την φορα που εχουν παρει………..
    Ισως οι μελλοντικες γενειες να συννενοουνται με SMS και …νοηματα!!!
    (βεβαια οι γυναικες θα εχουν ενα προβλημα στα νοηματα μεσα απο την μπουργκα που θα φορανε αλλα πιστευω οτι θα προσαρμοστουν με την παροδο του χρονου)

  9. @gay super hero

    Πριν πολλά χρόνια ταξίδευα με τη γιαγιά μου με πλοίο και μιλούσαμε λαντινο διότι επειδή γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη επί τουρκοκρατίας δε ήξερε ελληνικά παρά μόνο γαλλικά και λαντίνο.

    Είδα κάποιον να μας παρακολουθεί και άλλαξα θέση. Ο τύπος μας ξαναπλησίασε και τελικά μας είπε ότι ήταν καθηγητής νεκρών γλωσσών στο Πανεπιστήμιο της Κούβα και πρώτη φορά στη ζωή του άκουγε τα ισπανικά που μιλούσαν στην αυλή του Φερδινάνδου και της Ισαβέλα να μιλιούνται σε καθημερινή βάση.!!!!

    Αρχικά τα λαντίνο γραφόντουσαν με εβραϊκούς χαρακτήρες, όπως τα Τουρκικά με αραβικούς χαρακτήρες, και κάποια στιγμή στα μέσα του 20 αιώνα (ίσως ο Αμπραβανέλ να ξέρει ακριβώς πότε) το γύρισαν σε λατινικούς χαρακτήρες.

    Αυτά μόνο ξέρω μια και δεν είναι η ειδικότητα μου.

  10. Abravanel said

    Βασικά υπάρχει ξεχωριστή ανάρτηση στα σκαριά για τα λαντίνο, djudeoespanyol, espanyol ή francoespanyol. Αλλά μιας και είμαστε εδώ ας πούμε μερικά βασικά: τα σπανιολ ή λαντίνο αποτελούν μια διάλεκτο των ισπανικών του 15ου αιώνα με τουρκικές, ελληνικές και γαλλικές επιρροές που διαφέρουν από τόπο σε τόπο, πχ το papus υπήρχε στην Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του ’30 αλλά όχι στην Κωνσταντινούπολη. Η γραφή που χρησιμοποιούνταν ήταν από εβραϊκά γράμματα στα θρησκευτικά κείμενα ή μια εκλαϊκευμένη μορφή τους στην καθημερινότητα – δηλαδή όταν βλέπετε εφημερίδες της πόλης με εβραϊκά γράμματα αυτές δεν είναι και στην εβραϊκή γλώσσα αλλά στα ισπανικά, κάτι σαν τα σύγχρονα greeklish. Αυτό άλλαξε στις αρχές του 20ου αιώνα καθώς το λατινικό αλφάβητο κυριαρχούσε και ενώ δεν μπορούμε να πούμε οτι επίσημα άλλαξε κάποια στιγμή. Ενδεικτικό είναι το γεγονός οτι μια ανακοίνωση της Κοινότητας της Θεσσαλονίκης το 1942 για την καταγραφή των περιουσιών που θα αναλάμβανε η ΥΔΙΠ έγινε στα ισπανικά με λατινική γραφή, ενώ σε ιδιωτική επαγγελματική αλληλογραφία του 1938 το κείμενο ήταν στα λαντίνο με εβραϊκούς χαρακτήρες, ενώ η υπογραφή σε ένα μεικτό ελληνολατινικό υβρίδιο.

    Το τι έργα γράφτηκαν είναι δύσκολο να κάτσω να τα αναφέρω εδώ γιατί προφανώς δε μιλάμε για μερικές δεκάδες μόνο. Υπολογίζεται οτι από τις 30 εκδόσεις του 16ου αιώνα, φτάσαμε στις 1930 από το 1901 μέχρι το 1960, ενώ το 50% υπολογίζεται να έχει εκδοθεί στην Θεσσαλονίκη και το υπόλοιπο στην Κωσταντινούπολη, Σμύρνη, Ιερουσαλήμ, Βιέννη, Λιβόρνο, Άμστερνταμ, Τελ Αβίβ, Νέα Υόρκη κ.α. Αυτά αφορούν είτε ποίηση σε λαντίνο, αστυνομικά μυθιστορήματα που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή ή μεταφράσεις όπως τον Κατάδικο (Kondanando) του Θεοτόκη με μεταφραστή έναν κύριο Αβραάμ Μπεναρόγια. Βέβαια οι μεταφράσεις οφείλω να ομολογήσω οτι δεν ήταν πάντα άξιες: η Πάππισα Ιωάννα του Ε.Ροίδη μεταφράστηκε με το 1927 ως La Papazza Yoanna αλλά το 1934 με τον τίτλο Los amores de una dejenerada που μάλλον σε τίτλο ταινίας του Ξανθόπουλου φέρνει.

    Αξίζει να αναφέρω οτι η πρώτη εφημερίδα της Θεσσαλονίκης είναι η «Ελ Λουνάρ» που εκδόθηκε το 1864 στα λαντίνο με εβραϊκά γράμματα, (ρασί) – ενώ εβραϊκό είναι και το πρώτο τυπογραφείο της πόλης το 1506, (οι απόψεις διίστανται, μερικοί το τοποθετούν το 1479, οι περισσότεροι το 1493, ενώ μερικοί το 1515 όταν επιβεβαιώνεται από πολλαπλές πηγές).

  11. Abravanel said

    Τα λαντίνο μετά από πολλές δεκαετίες αργού θανάτου γνωρίζουν μια αναγέννηση ακόμα και στην χώρα μας. Ειδικά από το 1995 όταν η Σαβίνα Γιαννάτου και οι Primavera en Salonicco εξέδωσαν στην mainstream αγορά το «Ανοιξη στην Θεσσαλονίκη», (αποσπάσματα εδώ). Τότε «ξύπνησε» και η ΙΚΘ και σιγά σιγά δραστηριοποιήθηκε με αξιόλογη δράση διοργανώνοντας 4 διεθνή συνέδρια για την ισπανοεβραϊκή γλώσσα το 1997, το 2001, το 2004 και το 2008 που έφτασαν να αποτελούν την κορυφαία ετήσια στιγμή σε ολόκληρο τον ακαδημαϊκό κλάδο. Επίσης ξέρω οτι διοργανώνει μηνιαίες θεματικές συναντήσεις με σκοπό την διαιώνιση της προφορικής χρήσης τους, πχ μου είχε έρθει μια φορά πρόσκληση για ρεμπέτικα που αγαπήσαμε και το ανάλογο ουζο πάρτυ.

    Προσωπικά επίσης βρίσκω εξαιρετική την δράση της Ladino Society που είναι η επιτροπή που έχει φτιάξει η ΙΚΘ αλλά πλεον στελεχώνεται και από χριστιανούς θεσσαλονικείς που ενδιαφέρονται για την γλώσσα της πόλης τους.

    Για όσους θέλουν να ακούσουν live λαντίνο μπορούν να επισκεφθούν αυτό το βίντεο -> http://www.youtube.com/watch?v=kiTo9IVgnnc

  12. Abravanel said

    Η ανάρτηση δεν αφορά την κατάσταση στην Τουρκία την οποία την γνωρίζω και μπορεί να την δει κανείς εδώ. :-)

  13. Amprabanel μαλλον δεν καταλαβα.
    Λες οτι η αναρτηση ΔΕΝ αφορα την Τουρκια. (???)
    Δηλαδη ποιον αφορα ??? Την Σουαζιλανδη ?
    Ποια αναρτηση εξαλλου αφου μιλαμε για ενα ΓΕΓΟΝΟΣ και οχι μια ερευνα που δεν ξερουμε ποιος την εκανε και ποιος ρωτηθηκε.
    (λιγο-πολυ σαν τα ελληνικα γκαλλοπ που δεν προλαβαινει το ενα το αλλο)
    Τωρα αμα μου απαντησεις με ………..επισημα στοιχεια για τις ερευνες, θα σου πω και εγω για τους ισολογισμους των εταιρειων που ηταν αψογοι λιγο πριν την χρεοκοπια τους.
    Τελικα αυτη η Τουρκια ΟΤΙ ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ…………ΕΧΕΙ ΤΟ ΚΟΚΚΑΛΑΚΙ ΤΗΣ ΝΥΚΤΕΡΙΔΑΣ.
    (η ευρωπη θα ειναι παντα δευτερη και καταιδρωμενη σε ανθρωπινα δικαιωματα και ελευθεριες…………) Τι να κανουμε?
    Θα το αντεξουμε αφου δεν μπορουμε να………ξανατουρκεψουμε και να γινουμε «ανθρωποι»

  14. Nοσφερατος said

    ασχετο.. τι φωνή ομως η Σαβίνα Γιαννάτου ε;

  15. @ ΟΛΟΥΣ

    Αμπραβανέλ, εγγύηση.

    Δεν ήξερα ότι η γραφή ήταν Ράσι και όχι Εβραϊκά.

    Προς όφελος των ολίγων(!!!!!!!!) αναγνωστών σου που δεν ξέρουν ποιος ήταν ο Ράσι μήπως πρέπει να τους το εξηγήσεις?

  16. SPEAKING OF WHICH…………….

    Μολις τωρα ειπε η τηλεοραση οτι κατεληφθη Ελληνικο πλοιο απο Σομαλους πειρατες !!
    (ο δαιμων της …….. θαλασσοπειρατειας)

  17. theo said

    John Demjanjuk.
    After a delay of an hour due to the disorder caused by large numbers of journalists attempting entry to the Munich court, John Demjanjuk went on trial Monday noon on charges of being an accessory to the murder of 27,900 Jews at a Nazi death camp, opening the final chapter of some 30 years of efforts to prosecute him.

    The 89-year-old was deported in May from the United States to Munich, and has been in custody since then. He could face up to 15 years in prison if convicted for his alleged activities as a guard at the Sobibor camp in occupied Poland.
    jpost.com/servlet/Satellite?cid=1259243038084&pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull

  18. Πάντως μετά τη Σόα και την Αλίγια, βέβαια, ελαχίστεψαν οι εκδόσεις στην Λαντίνο (ή Τζουντέζμο, που μου κόλλησε εμένα)· ο μεταφραστής του βιβλίου του Μαρσέλ Κοέν που ασχολήθηκα πρόσφατα είπε πως από τη δεκαετία του ’60 μέχρι το ’85 που βγήκε δυο-τρία μόνο ήταν τα βιβλία που βγήκαν.

  19. Το περίεργο είναι πως ο John Demjanjuk απαλλάχθηκε απ το ανώτατο δικαστήριο του Ισραήλ λόγω αμφιβολιών αν ήταν ή όχι ο Ιβάν ο τρομερός, όπως ήταν το παρατσούκλι του.

  20. Abravanel said

    Κάνω τον έξυπνο με ξένα κόλλυβα ζαν, από το Aki Yerushalaim και τα πρακτικά του Γ’Συνεδρίου τα διαβάζω και εγώ. Πάντως προτεραιότητα τώρα είναι η ελληνοεβραϊκή γιατί εκεί είναι που δεν υπάρχει τίποτα. :-)

  21. Abravanel said

    Τώρα το ξέρω οτι θα βγούμε εκτός θέματος αλλά το Ισραήλ απέρριψε τα λαντίνο και ως την γλώσσα των βάρβαρων μιζραχι, (εβραίων από τις αραβικές χώρες) αλλά και ως γλώσσα της διασποράς. Τα γίντις την γλύτωσαν κυρίως λόγω των αμερικανοεβραίων και όχι των ίδιων των ισραηλινών.

    Τώρα ξανάρχισαν που έφυγε το στίγμα της πρώτη γενιάς και έπαψε ο ελληνας εβραίος να είναι ο λιμενεργάτης και εμφανίζεται ως Σαμουέλ ντι Μεδίνα, Μπεναρόγια, Αρουχ, Ρεκανάτι κτλ. Πέρα από το τραγούδι που έχει μεγάλη ανάπτυξη, παίζει αρκετά και η ποιήση αλλά όντως κινδυνεύει να πεθάνει.

    Βέβαια έρχονται σχόλια σαν και αυτό και τρελαίνομαι…

    Υγ. Δεν έχω ξεχάσει τα χαρτιά που σου είχα πει.

  22. μιστερ μαξ said

    Abravanel, γιατι λες οτι η ενεργεια της ΑΚ, που παντως πηρε αποστασεις, ηταν αντισημιτικη και οχι αντι-του-κρατους-του-ισραηλ;

    Γιατι κανεις την ταυτιση κρατος με εθνοτικη ομαδα; Ετσι δικαιωνεις ολους τους εθνικιστες, στην προπαγανδα τους οτι το κρατος ειναι ενα οργανανο για την διατηρηση του εθνους κοκ, αντι για μια αποπειρα οργανωσης της κοινωνιας, οπως θα προτασσε ισως η αριστερα…

  23. theo said

    Risky Diplomacy
    Turkey’s foreign minister discusses his country’s expanding role as a regional power.
    …..
    Newsweek: You emphasize that you criticize Israel on a moral basis. Doesn’t it damage Turkish foreign policy not to criticize Sudan for what has happened in Darfur?
    Davutoglu: We have been working on to provide a better dialogue between the parties in Darfur and the Sudanese government. When President [Omar] al-Bashir came to Turkey, our president criticized him in a most sincere and open way. We think that we have managed to develop a morally responsible relationship with Sudan.

  24. harryentism said

    Εκτός απο τη δειλια σας,
    απο το ποστ φαινεται οτι παριστανετε τον Εβραιο
    ενω δεν ξερετε καν την Εβραικη γλωσσα…

    Καλα λεω οτι οι περισσοτεροι απο σας ειστε προσηλυτισμενοι Ισπανογυφτοι,χωρις ιχνος Εβραικου αιματος…

    Αν εισασταν Εβραιοι,θα εισασταν εξυπνοι ,
    οπότε θα ακολουθουσατε τη γραμμη μου…

    Καληνυχτα…

  25. theo said

    In the memory of the brave Josef Barouch
    From Greeks in Auschwitz-Birkenau
    There were brave acts of resistance, for which their participants paid the ultimate price.
    Upon their arrival in Auschwitz, in June 1944, some male Jews from Corfu were ordered to work in the crematoria. They refused and were shot on the spot.
    Some months later, on 7 October 1944, over 60 Greek Jews, led by
    Josef Barouch, an officer in the Greek Army from Ioannina, participated in an uprising in Birkenau which succeeded in killing several SS men and blowing up crematorium IV, using dynamite supplied by women working in a camp factory.
    This was the “sole incidence, throughout the operating life of the Nazi concentration camps, of an organised uprising”.
    www. esefarad.com/?p=6549

  26. periergopoulos said

    Μια παρατήρηση για τη διάδοση του Λαντίνο στην Ελλάδα: υπήρχαν (ίσως και να υπάρχουν ακόμα) αρκετοί ομιλητές του και στα Γιάννενα. Ο πυρήνας της κοινότητας είναι φυσικά ρωμανιώτικος, αλλά πολλές προσφυγικές εβραϊκές οικογένειες από την Ισπανία εγκαταστάθηκαν στην πόλη κατά τον 16ο αι. φέρνοντας μαζί τους τη γλώσσα τους. Η γιαγιά μου, γέννημα θρέμμα Γιαννιώτισσα και μεγαλωμένη στην εμπορική / εβραϊκή συνοικία της πόλης, θυμάται ότι οι ισραηλίτισσες παιδικές φίλες της συζητούσαν συνήθως με τους γονείς τους στα «ισπανικά» (όρος της γιαγιάς μου ή των ομιλητών;).

  27. Abravanel said

    Περισσότερο θα θεωρούσα πιθανή την παρείσφρηση των λαντίνο, (που ορθώς η γιαγιά σου τα λέει ισπανικά αφού η πλειόνοτητα των εβραίων τα ονόμαζε έτσι), λόγω πολιτισμικού επεκτατισμού της Θεσσαλονίκης και τους μεικτούς γάμους παρά την ύπαρξη αυτόχθονων σεφαραδίτικων οικογενειών.

    Μεταξύ των εθίμων που κυβερνούσαν την διαγωγή των εβραϊκών κοινοτήτων είναι οτι οι νέοι αφιχθέντες σε μια κοινότητα είναι υποχρεωμένοι αυτόματα να δεχθούν το εθιμικό δίκαιο της. Μόνη εξαίρεση υπήρξε η Θεσσαλονίκη γιατί το πνευματικό βάρος των σεφαραδίτων προσφύγων του 15ου αιώνα ήταν τεράστιο, σε σχέση με την αρχαία μικρή κοινότητα των ρωμανιωτών.

    Για αυτό το λόγο πιστεύω οτι απλά μετανάστευσαν χάρη στους μεικτούς γάμους και την ανάγκη των γιαννιωτών εβραίων να ξέρουν την γλώσσα των σαλονικιών για τις εμπορικές και θρησκευτικές συναλλαγές, (άλλωστε και οι χριστιανοί της Θεσσαλονίκης τα μάθαιναν για τους ίδιους λόγους). Η σημαντική όμως ελληνόφωνη λογοτεχνική παράδοση της κοινότητας δείχνει οτι τα λαντίνο είχαν περιθωριακό ρόλο στα Ιωάννινα που είχαν την φήμη μιας «δύσκολης» κοινότητας που διατηρούσε με ένταση τις ιδιαίτερες παραδόσεις της έναντι της κυρίαρχης σεφαραδίτικης κουλτούρας.

  28. Periergopoulos said

    Πολύ ενδιαφέρουσες οι παρατηρήσεις σου. Όμως, αν δε με απατά η μνήμη μου, όταν επισκέφτηκα πριν 4-5 χρόνια το λαογραφικό μουσείο της πόλης που στεγάζεται στο ένα από δύο τζαμιά του Κάστρου, οι επεξηγηματικές πινακίδες της αίθουσας που είναι αφιερωμένη στις παραδόσεις της εβραϊκής κοινότητας αναφέραν την άφιξη Σεφαρδιτών κατά τον 16ο αι. Φυσικά ο χαρακτήρας της κοινότητας παρέμεινε ρωμανιώτικος και είναι κάτι που μπορεί κανείς να προσέξει εύκολα αν επισκεφτεί τη Συναγωγή της πόλης.

    Όσο για τις επιδράσεις από τους Ισραηλίτες της Θεσσαλονίκης, χωρίς να τις αποκλείω, μου φαίνεται λίγο δύσκολο να ήταν τόσο έντονες. Η Ήπειρος βρίσκεται φυσικά στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά λόγω του έντονου αναγλύφου της ήταν αρκετά απομονωμένη από τη Μακεδονία και τις μεγάλες πόλεις της μέχρι… την κατασκευή της Εγνατίας. Τα Γιάννενα έγιναν σπουδαίο εμπορικό και πνευματικό κέντρο πιο πολύ χάρη στις επαφές τους με τα Επτάνησα (και μέσω αυτών με τη Δυτ. Ευρώπη), με τη σημερινή αλβανική ενδοχώρα και με τη Θεσσαλία.

  29. Abravanel said

    Οι σεφαραδίτες απελάθηκαν από την Ισπανία του 1492 και τότε έφτασαν τα πρώτα κύματα στον Ελλαδικό χώρο και κυρίως στην Θεσσαλονίκη. Το δεύτερο κύμα ήρθε με τους μαράνος (κρυπτοεβραίους που επανήλθαν στον Ιουδαϊσμό όταν μπόρεσαν να φύγουν από την ιβηρική χερσόνησο), μέχρι το 1530. Οπότε βάλε τέλη 15ου και αρχές 16ου. :-)

    Οσο για τις επιρροές μην ξεχνάς οτι η εβραϊκή κοινότητα ήταν κυρίως μια θρησκευτική κοινότητα και αν και στον Ιουδαϊσμό δεν υφίσταται η έννοια της εκκλησιαστικής ιεραρχίας η πνευματική ακτινοβολία των ραβίνων της Θεσσαλονίκης ήταν τεράστια και εκτείνονταν στο σύνολο του εβραϊκού κόσμου της εποχής. Τα Ιωάννινα δεν βρίσκονταν κάτω από την πνευματική ή νομική δικαιοδοσία της Θεσσαλονίκης αλλά οι ραβίνοι των Ιωάννινων θα αναμένονταν είναι σε στενή επαφή με τους μεγάλους ραβίνους της Θεσσαλονίκης για να μπορούν να παρακολουθούν τις τελευταίες «εξελίξεις» στον τομέα της εβραϊκής συμπεριφοράς μέσω των ρεσπόνσα.

    Responsa:
    […]whenever Jews have had a serious ethical or legal problem, they have sent a written question to the rabbi of their choice who has written a detailed reply based upon the Bible, the Babylonian Talmud, commentaries to the Talmud and codes of Jewish law. These questions and answers are called responsa. There are over 9,000 volumes of responsa containing over 300,000 individual responsa.

  30. […] […]

  31. Ahaz said

    Πρακτικά αδυνατώ να καταλάβω την τόση αγάπη της εγχώριας μαρξιστικής κίνησης για τους Εβραίους,αφού ο Μαρξισμός είναι πρακτικά διεθνιστικός,οι μεροληψίες έναντι του Ισραηλινού κράτους που σκινοβατεί μεταξύ Ταλμουδισμού και Σιωνισμού προς ώφελος των Παλαιστινίων που σκινοβατούς ανάμεσα στο Ισλάμ και τον αραβικό εθνικισμό δεν είναι μαρξιστικές.Δε πιστεύω πως ο μαρξισμός είναι σωστός αλλά η αλήθει πρέπει να λέγεται.Όλα γίνονται για τον πόλεμο των εντυπώσεων,ας έχει κανείς εις γνώση πως τόσο το ΚΚΕ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ παίζουν ισχυρά φίλλα σε περίπτωση νομιμοποίησης του 1 εκ. περίπου Πακιστανών,Μπαγκλαντεσιανών,Αιγυπτίων,Σύριων,Σομαλών,κτλ και μία καλή ρεβάνς στο άρμα του < πουλάει αφειδώλα.Ακόμη και οι Αλβανοί είναι αυτό που λεμε pro-palestinians σε αναλογία με την περίπτωση του Κοσσόβου.Βέβαια υπάρχει και η έλλειψη ενημέρωσης για το τι γίνεται πραγματικά στο Ισραήλ,οι ανοησίες της Καθημερινής.Όλοι ποντάρουν κάπου,και είναι ηλίθιος όποιος το αρνείται αυτό.Βέβαια αυτό που ξεχνάει ο αριστερός χώρος είναι πως οι πιθανοί υποψηιφιοί του μπορεί να το απογοητεύσουν λίγο….όπως ας πούμε τείνει να γίνει στη Γερμανία(όπου το δεν είναι μόνο οι αριστεροί που αναλώνονται σε τέτοιες ενέργεις αλλά και οι σκίνχεντ).Ακόμα και αν κάτσεις και πει σε έναν Αριστερό για το 48′ το 49′ ή το πως έγινε το 67′,θα πρέπει να αρκεστεί πως για όλα φταίει το κεφάλαιο,όμως αυτό μου θυμίζει και την κλασική ρητορική της δεκαετίας του 30′ στην Δ.Ευρώπη,πως για όλα φταίνε οι Εβραίοι.Πάτνως ανούσιο που αχολήθηκες στο άρθρο με το αν οι Εβραίοι μιλάνε Λαντίνο ή αν γνωρίζουν Εβραικά,το ζήτημα είναι τι γράφει το μήνυμα.

  32. Simha said

    Απ ότι ξέρω γίνονταν, μέχρι πέρυσι τουλάχιστον, μαθήματα λαντίνο στο πολιτιστικό κέντρο στη Βησσαρίωνος. Ωραία γλώσσα, κρίμα που εξαφανίζεται σιγά σιγά.

  33. farinelli said

    Γεια σας. Έχω στην κατοχή μου αρκετή ιδιωτική αλληλογραφία του εβραϊκού μέρους της οικογένειάς μου από τα τέλη του 19ου αιώνα ως το μεσοπόλεμο. Σε μια προσωπική φωτογραφία, λοιπόν, που στέλνει από τις διακοπές του στο Πήλιο ο Βολιώτης πατέρας του προπάππού μου στο γιο του, στον προπαππού μου, στην Αθήνα, τον Αύγουστο του 1923, του γράφει στα λαντίνο με λατινικούς χαρακτήρες, ενώ το όνομα και η διεύθυνση του παραλήπτη της κάρτας είναι φυσικά στα ελληνικά.

  34. farinelli said

    Μια διόρθωση, η σωστή ημερομηνία είναι ένα χρόνο μετά, δηλαδή Αύγουστος του 1924.

  35. Abravanel said

    @ farinelli

    Η γραφή στα λαντίνο με λατινικούς χαρακτήρες ήταν μια διαφορετική εξέλιξη της γλώσσας μιας και αρχικά τα λαντίνο ήταν ισπανικά που γράφονταν με εβραϊκούς χαρακτήρες (ρασί) ή καλλιγραφικούς εβραϊκούς (σολιτρέο).

    Και επειδή δε θέλω να ξεχάσω τον σύνδεσμο παραθέτω ένα πίνακα με τις αντιστοιχίες των γραμμάτων σε λατινικά, ελληνικά, σύγχρονα εβραϊκά, ρασί και σολιτρέο -> http://solitreo.com/ladinotype/chart.php

  36. […] […]

  37. stergdoc said

    Οι Ρωμανιωτες ειναι πιο «Ελληνες» απο αυτους που περνιουνται για Ελληνες και ομιλουν την μητρικη Ελληνικη τους γλωσσα πολυ
    πιο καλα απο τον συρφετο που μαζευτηκε στον Ελλαδικο χωρο και παριστανουν τους «Ελληνες».

  38. stergdoc said

    Και δεν ειμαι Εβραιος την καταγωγη θελω να συμπληρωσω στα ναζιστακια που δηθεν κοπτονται για «Ελλαδα» και απλως ειναι χουλιγκανακια με προσανατολισμο αντι για ποδοσφαιρικη ομαδα τους Εβραιους.

  39. […] […]

  40. […] στον Βόλο γίνονται συχνά στόχος ακροδεξιών και ακροαριστερών οργανώσεων με επιθέσεις στην Συναγωγή του Βόλου, ο […]

  41. matina kou said

    οι εβραιοι ειναι αρχαιος λαος και πολυπαθος λαος,, τα υπολειμματα του ναζισμου να πανε να κανουν καμια δουλεια..γιατι αργια μητηρ πασης κακιας..

  42. […] antisemitic graffiti in Volos synagogue in 2009 source: https://abravanel.wordpress.com/2009/11/28/what-language-do-jews-speak/ […]

  43. Abravanel δεν ξερω εαν το εχεις δει, αλλα διαβαζοντας το ποστ σου διεγνωσα μια νοσταλγια για την λαδ(ντ;)ινο και ελπιζω το παρακατω να σε χαροποιησει εστω και αν αυτα που λεει ειναι τρομερα λυπηρα.

Leave a reply - Σχολιάστε νηφάλια

Εισάγετε τα παρακάτω στοιχεία ή επιλέξτε ένα εικονίδιο για να συνδεθείτε:

Λογότυπο WordPress.com

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό WordPress.com. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Φωτογραφία Facebook

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό Facebook. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Σύνδεση με %s

 
Αρέσει σε %d bloggers: