Εβραϊκά καναρίνια

«Oyes …el débil trino amarillo del canario. «

«Ακου … το αδύναμο τρεμουλιαστό κίτρινο κελάηδισμα του καναρινιού»

(Federico Garcia Lorca)

Στα ορυχεία μέχρι την δεκαετία του ’90 ήταν σύνηθες οι ανθρακωρύχοι να χρησιμοποιούν καναρίνια σε κλουβιά ως προειδοποίηση για την ύπαρξη θανατηφόρου μεθανίου ή μονοξειδίου του άνθρακα. Λόγω του μικρού τους μεγέθους ήταν εξαιρετικά ευαίσθητα στην παρουσία αυτών των αερίων και διέκοπταν το τραγούδι τους και λιποθυμούσαν ή πέθαναν, επ’ ωφέλεια των ανθρακωρύχων που μπορούσαν να απομακρυνθούν πριν επηρεαστούν και αυτοί. Η παρουσία τους ήταν τόσο διαδεδομένη ώστε η έκφραση «καναρίνι σε ανθρακωρυχείο» είναι σύνηθης στην αγγλική γλώσσα.

Αυτό το άρθρο μου ήρθε στο μυαλό σε μια φαινομενικά άσχετη στιγμή: όταν έβλεπα το γιαούρτωμα από κατοίκους της Οβριόκαστρου Κερατέας του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης Θ. Πάγκαλου. Ξεκίνησα να το γράφω, το τελείωσα και μετά το άφησα θεωρώντας οτι δεν έχει νόημα να προσθέσω κάτι σε πράγματα που έχω ήδη πει ακριβώς ένα χρόνο πριν – επειδή όμως αυτό όμως το ιστολόγιο δεν λειτουργεί μόνο ως παρακαταθήκη για τα διαβάσματα μου αλλά και ως επιστολές σε αντικατάσταση συζητήσεων που πλέον, ας λειτουργήσει και ως αυθεντικό blog.

Τον ίδιο τον Θ. Πάγκαλο οφείλω να ομολογήσω οτι δεν τον συμπαθούσα, πολύ πριν γίνει εθνικό σπορ το δημόσιο φασκέλωμα του ως πράξη συλλογικού ξορκίσματος. Η συμπάθεια μου, πέρα των μεγάλων του πολιτικών επιτυχιών ως υπουργός Εξωτερικών, βασίζεται και στις προβληματικές του σχέσεις με την εβραϊκή κοινότητα. Μεταξύ των ορέων στιγμών μεταξύ του Ελληνικού Εβραϊσμού και του Θ.Πάγκαλου ξεχωρίζει η ολομέτωπη επίθεση του το 2002. Τότε είχε καλέσει την εβραϊκή κοινότητα να παραδώσει πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων ώστε να μην αναγκασθεί να βρεθεί απέναντι τους, την ίδια στιγμή που η ίδια δέχονταν δεκάδες βίαιες επιθέσεις σε συναγωγές, νεκροταφείο, μνημεία με αφορμή την κατάσταση στην Μέση Ανατολή από τους ελληνορθόδοξους συμπολίτες της. Η άνευ προηγουμένου επίθεση οδήγησε σε μια απάντηση του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου που για πρώτη φορά ξέφευγε από τις φοβικές απαντήσεις των προηγούμενων δεκαετιών και τότε είχε δημιουργήσει σοβαρή συζήτηση στο εσωτερικό της κοινότητας για την σοφία να λέγονται ορισμένα πράγματα ανοιχτά όπως η βοήθεια στο ΥπΕξ ή το θέμα της γενικευμένης συνεργασίας Ελλήνων Χριστιανών με Γερμανούς κατά την διάρκεια του Ολοκαυτώματος.

Και όμως, αν διαβάσει κανείς την συνοπτική παρουσίαση των αντισημιτικών δημοσιευμάτων σε μεγάλες εφημερίδες, τηλεοράσεις αλλά και βίαιες επιθέσεις βλέπει κανείς και άλλα ενδιαφέροντα ονόματα.

Πχ τον Μίκη Θεοδωράκη που μιλάει για Ναζί Εβραίους και διοργανώνει συγκεντρώσεις στην Θεσσαλονίκη που κατέληξαν αναμενόμενα σε βανδαλισμούς εβραϊκών στόχων. Τότε η απλή αναφορά στον αντισημιτισμό του Μ.Θεοδωράκη αποτελούσε ανάθεμα για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας και χρειάστηκαν επίμονες προσπάθειες του ίδιου του συνθέτη και επαναλαμβανόμενες συνεντεύξεις του ώστε σήμερα να αποτελεί κοινό τόπο οτι ο λαοφιλής συνθέτης βρίσκει εβραϊκές συνωμοσίες παντού.

Αλλά και άλλα ονόματα όπως της χυδαίας Αυριανής, του σκιτσογράφου της Ελευθεροτυπίας Στάθη, του Αρχιεπίσκοπου Χριστόδουλου, του νομάρχη Χανίων Κατσανεβάκη, του Μ.Μπαρμπουνάκη και προφανώς του Γ.Καρατζαφέρη. Όλοι αυτοί μοιράζονταν ένα κοινό: οτι μπορεί να αντιπαθούσαν τους Εβραίους αλλά για κάθε επικριτή του λόγου τους υπήρξαν άλλοι 10 που τους υπερασπίστηκαν στο όνομα μιας μετα-νεωτερικής εικόνας των Εβραίων.

Η επανάληψη αυτών των γεγονότων έχει περιορισμένη αξία, έτσι και αλλιώς η βία κατά των Εβραίων αποτελούσε δευτερεύον ζήτημα στην συνείδηση της συντριπτικής πλειοψηφίας των χριστιανών συμπολιτών μας ήδη πριν την Κρίση, τώρα αναμενόμενα αμφιβάλω αν υφίσταται καν ως ζήτημα. Αυτό όμως που κάποιος διαπιστώνει είναι ο διαχρονικός ρόλος των εβραϊκών κοινοτήτων ως τα κοινωνικά καναρίνια. Ακριβώς λόγω του μεγέθους τους και της πολυσχιδής τους δραστηριότητας, όσο και της αντισημιτικής χριστιανικής παράδοσης που είναι άρρηκτα μέρος της ευρύτερη ελληνικής πολιτισμικής παράδοσης, αποτελούν τον αρχετυπικά ένοχο λαό ακόμα και για τους μη-θρησκευόμενους. Ιστορικά οι Εβραίοι ήταν οι πρώτοι που έπεφταν θύματα μιας όξυνσης του μίσους και της ανελευθερίας στις κοινωνίες στις οποίες ζούσαν. Επιπλέον η μη-ορατή σε πρώτο επίπεδο διάκριση των Εβραίων επιτρέπει την σαφή μέτρηση της ανεκτικότητας μας από την στιγμή που ζουν εντός της κοινωνίας και όχι σαν κοινωνικούς παρίες όπως οι Ρομά. Ειδικά στην χώρα μας, που ποτέ δε μπόρεσε να ενηλικιωθεί κοινωνικά λόγω των πολιτικών της περιπετειών, οι Εβραίοι διατηρούν ακέραιο αυτό τον ρόλο και η πρόσφατη ιστορία αποδεικνύει ακέραια την σοφία αυτής της παρατήρησης.

Πογκρόμ μεταναστών από μέλη της Χρυσής Αυγής/ πηγή:gazikapllani.blogspot.com

Πριν 3 χρόνια, όταν ακόμα δεν είχα ιδέα που θα πήγαινα με αυτό το ιστολόγιο, είχα αφιερώσει 2 κείμενα για τον ξυλοδαρμό πακιστανών στο Ρέντη: ένα για το ίδιο το γεγονός και ένα για τις αντιδράσεις για παρόμοιο γεγονός στην Ιταλία – είναι από τα λιγότερο δημοφιλή μου με 250 αναγνώσεις μόνο σε σύνολο 340.000 απηχώντας την έλλειψη δημοφιλίας της αντιμετώπισης των νέων μεταναστών με μη-οπαδικό τρόπο. Ένα χρόνο πριν έγραφα το «Βια» για την Μαρφίν και κατέληγα στο οτι η κατάσταση θα χειροτερεύσει πολύ ακόμα. Η κουλτούρα της μονολιθικότητας και της βίαιης επιβολής της είναι εμπεδωμένη σε κάθε τομέα της ελληνικής κοινωνίας.

Eγραφα ξανά και ξανά οτι η από 15ετίας αύξηση της βίας ενάντια στους Εβραίους, (ενώ ο ελληνικός μεταπολεμικός αντισημιτισμός γενικά δεν είναι βίαιος), είναι εκδήλωση της γενικότερης εκτράχυνσης της ελληνικής κοινωνίας. Οτι η σιωπή απέναντι στις δηλώσεις τερατολογίας και αντιεβραϊκού μίσους του νεοδημοκράτη τότε Γ.Καρατζαφέρη ή κομουνιστή Γ.Χουρμουζιάδη αποτελεί ένδειξη για τον διεμβολισμό του πολιτικού λόγου από ακροδεξιές απόψεις που μεταφράζονται στην επικράτηση του καινοφανούς μορφώματος της Πατριωτικής Αριστεράς/Πατριωτικού ΠΑΣΟΚ/Λαϊκής Δεξιάς – δηλαδή εκφάνσεις ενός εθνικιστικού λαϊκισμού. Οτι η μορφή που πήρε η αθώωση του αντισημίτη εξολοθρευτικής κοπής Κ.Πλεύρη αποτελούσε εκτροπή από τα όρια που η ίδια η Β’ Ελληνική Δημοκρατία έθετε στον εαυτό της και θέτει το ερώτημα το ποιός όντως κυβερνά αυτή την χώρα.

Επίθεση μεταναστών και αριστερών στην Συναγωγή στη Λάρισα /πηγή: Indymedia

Εκτοτε ήρθε η Κρίση, ήρθε η κοινωνική απελπισία, ήρθαν περιστατικά βίας που αποκτούν συμβολική σημασία στην δυσλειτουργική μας κοινωνία, ήρθε η ανάδειξη του φασισμού ως κοινωνικού εταίρου. Και ακόμα και αν δεν ήρθε η συνταγματική εκτροπή, στην συνείδηση πολλών έχει ήδη έρθει με τη λέξη «χούντα» να αποτελεί μια εύπεπτη καραμέλα. Διαβάζω, (εδώ σταματούν οι σύνδεσμοι), αναλύσεις στις εφημερίδες, διαβάζω κείμενα σε ιστολόγια και δε μπορώ να παρατηρήσω με πικρία, ομολογώ το συναίσθημα, οτι οι ίδιοι άνθρωποι δεν είχαν κανένα πρόβλημα να καλλιεργήσουν την ίδια ατμόσφαιρα μίσους στο παρελθόν και να δικαιολογήσουν την κατάργηση του κράτους εν ονόματι της ιδεολογίας. Να απορρίψουν ως αβάσιμες τις προειδοποιήσεις οτι οι επιθέσεις στους Εβραίους αποτελούν το πρώτο βήμα για επιθέσεις σε άλλους. Να γράψουν κείμενα επί κειμένων προσφέροντας εξηγήσεις στα λόγια του κάθε Στάθη, να απορρίψουν την ανάγκη να αντιδράσουν στον λόγο του Καρατζαφέρη και να ανακαλύψουν το μίσος του Πλεύρη μόνο και μόνο για να υπερασπιστούν βροντοφωνάζοντας το δικαίωμα του σε αυτό πριν ακόμα το καταδικάσουν ψιθυρίζοντας. Τώρα οι ίδιοι ανακαλύπτουν τις εκτροπές που εμπεριέχονται στο «Μνημόνιο», τρομάζουν από τις εκστρατείες εξόντωσης της Χρυσής Αυγής, από την πείνα των εξαθλιωμένων μεταναστών και οραματίζονται λύσεις. Πολλοί μαζεύονται στις πλατείες και δήλωνουν Αγανακτισμένοι απέναντι σε όλους, πλην των εαυτών τους.

Η συγγραφή κειμένων σε ένα ιστολόγιο είναι μια απασχόληση αμφίβολης αξίας, δύσκολα κάποιος θα διαβάσει ένα κείμενο και θα θελήσει πράγματι να ελέγξει τον εαυτό του έναντι των αναγιγνωσκόμενων – συνήθως διαβάζουμε κείμενα που επιβεβαιώνουν τις απόψεις μας. Και ποια η αξία βέβαια μπορεί να αναρωτηθεί κανείς – προφανέστατα καμμία πέρα της αυτιστικής ικανοποίησης του κάθε ιστολόγου οτι επιβεβαιώνεται λες και αυτό σημαίνει κάτι στην πραγματική ζωή. Απλώς όπως διαβάζω κείμενα ανθρώπων που βλέπουν το τραίνο να έρχεται, διαβάζω και αυτά τα δυο του Σραόσα (1,2) και σκέφτομαι τι νόημα έχει να γράφω αυτό το κείμενο ή σε ποια κατηγορία ανήκω. Οπότε μηδέν εις το πηλίκο πέρα του γεγονότος οτι μπορώ και απευθύνομαι στους δυο ανθρώπους που γνωρίζουν την ταυτότητα μου και την αυτιστική αυτοικανοποίηση που ανέφερα πριν.

Η ισχυρή Ελλάδα δείχνει να οδεύει πάλι προς το «χωραφάκι», «πτωχή» αλλά πλέον όχι και «τιμία» για να κλέψω μια ακόμα φράση αλλά αυτή τη φορά του Τ.Καμπύλη κλείνοντας αυτή την παρέμβαση εκτός θέματος. Εγώ ξαναγυρνάω στα εβραϊκά μου υπενθυμίζοντας οτι όλοι στην ίδια κοινωνία ζούμε και οτι το αίμα του δολοφονημένου μετανάστη Χαμίντ Νατζαφί λιπαίνει την σφαίρα που σκοτώνει τον αστυνομικό Σάββα Νεκτάριο που δίνει την σπίθα στην μολότωφ της Μαρφίν – όλοι ξεσπώντας ενάντια στο «σύστημα» ενώ είναι αναπόσπαστα μέρη του.

Εσύ διάλεξε να κάνεις το δίκιο σου πράξη.