Book review: «Jewish Salonica» by Devin Naar

Until 2004, when M.Mazower wrote his celebrated «City of Ghosts», the history of Salonica was relegated to a state-sponsored fable of an uninterrupted path between Alexander the Great to Venizelos. That a foreigner was to inform modern-day Salonicans on their city’s history was perhaps only fitting since the efforts of erasing Salonica’s history had been successful and Greek (Christian) historians appeared completely uninformed or unwilling to deal with it.

Since then only 12 years have passed but research has raced to fill in the void abruptly «discovered». In this efforts historians have struggled with three main obstacles:
1. the language. Various archives require knowledge of Ladino, Greek, French and Hebrew; an arduous obstacle indeed.

2. the lack of bibliography. The archives need not only translation but interpretation. Given the lack of research, each historian founds himself in a terra incognita forcing him to build interpretation models from scratch with the unavoidable pitfalls which befell to pioneers.

3. a lack of will. History is intertwined with nationalism and this «new» history comes to clash with established truths, in which funding institutions have a vested interest.

Given these limitations which dwindle the pool of willing and capable historians, Devin Naar appears as a miracle. Of salonican descent, Naar is fluent in the languages of the salonicans – literally and figuratively – and this perspires in his new work «Jewish Salonica. Between the Ottoman Empire and Modern Greece», published by Stanford University Press in 2016 and available here.

The book is divided in 5 chapters: Like a Municipality and a State: The Community – Who will Save a Sephardic Judaism? The Chief Rabbi – More Sacred than a Synagogue: The School – Paving the way for better days: The Historians – Stones that Speak: The Cemetery. It includes  an introduction on whether Salonica is Jewish and a concluding chapter of Jewish Salonica as a myth, a reality and a memory.

The unparalleled advantage of the book is its extensive use of Ladino sources, mainly newspapers and community archives. It effortlessly blends a staggering, for a book less than 300 pages, 1085 footnotes into a narrative which lets the subjects speak for themselves, without losing focus of a broader historical aspect. Tellingly Naar begins the first chapter with the sephardic saying Boz del puevlo, boz del sielo which means The Voice of the People is the Voice of the Heavens.

Each chapter allows us for a better understand of why Salonica is different and of how the Salonicans themselves managed to create a city which Palestine Post described in 1941, «was not unlike Tel Aviv is today». Of special interest is the description of the Jewish efforts to face the adversities that were stacked against them. It challenges the idea of an ever-declining community, showing how the Jews were not passive passengers of a lifeboat, victims to the swirls of the waves of history but instead illustrated agency and will. Concurrently it pierces the myth of an immutable Salonican nationality, showing Jews re-interpreting their identity as circumstances around them were changing.

Unfortunately this also acts as the Achilles Heel to the book. Although Naar aptly describes the efforts of the Community to the challenges, he often lacks to describe them in full. An example is how he treats the Sunday Closing Law, which he describes as «allegedly to level the economic playing field». Although in other articles he is fully aware of the Sunday Law being a rallying point around which coalesced the chauvinist elements of the freshly arrived Christian Greeks, he fails to describe the – surprisingly – homogeneous wall of hostility which the Community had to negotiate with.

But this should not imply that Naar is accommodating to appeasement. His chapter on the cemetery is damning and excruciatingly frank in detailing the efforts to destroy the biggest Jewish cemetery in Europe whose first tombs date from the Roman era. He details the efforts by the Christian elite, epitomized by the Chamber of Commerce and the Aristotle University, to destroy what was the largest visible obstacle to the hellenization of the newly conquered city. He illustrates their efforts which disregard alternatives, proving Jews as the real target and not «modernization» while at the same time describing the almost miraculous ability of the Community to fend the attacks.

Other commenters have said that the history of Jewish Salonica merits a magisterial work. They correctly assume that this book is not the 21st century equivalent of the Histoire des Israelites du Salonique. But I believe its unfair to judge it by this standard; objectively speaking we have not reached the critical mass of works necessary for a magnus opus to delve in, despite recent claims of other books who aspire to this title. «Jewish Salonica. Between the Ottoman Empire and Modern Greece» is a book which aims to let the subjects speak for themselves and sheds light to areas in which the protagonists were pictured until today as supernumerary actors. Even its errors are valuable because they point to areas completely unknown to local historiography, eg the first work concerning the depiction of the Donme by Nehama came out a year after the book was concluded. As such it is indispensable to the erudite and layman alike and in all likelihood will prove itself resistant to the passing of time. Certainly it advances the study of the history of Salonica, it offers new information with which we can re-assess older sources and appears as a fresh breath of air.

And as far of the magnus opus of the history of Salonica? It is yet to be written but Devin Naar certainly puts himself as a favourite among the restricted group of scholars capable and willing to write it.

Βιβλιοκριτική: «Το μπεστ σέλερ του Μίσους. Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών στην Ελλάδα»

Οι ιδρυτικοί μύθοι αποτελούν απαραίτητο συστατικό κάθε συλλογικότητας και η αμφισβήτησης τους συχνά εκλαμβάνεται ως πράξη αμφισβήτησης της υλικής ύπαρξης της ίδιας της συλλογικότητας. Ειδικά στην Ελλάδα μια τέτοια στάση είναι ακόμα περισσότερο επικίνδυνη, μιας και για διάφορους λόγους, αποτελεί έναν μοναχικό δρόμο δεδομένης της μονολιθικότητας της σκέψης της ελληνικής κοινωνίας σε ορισμένα θέματα.

Ακριβώς για αυτό το λόγο το έργο της δημοσιογραφικής ομάδας «Ιός της Ελευθεροτυπίας» αποτέλεσε όχι μόνο υπόδειγμα δημοσιογραφικής εργασίας αλλά και μια ιδιότυπη πράξη θάρρους. Ακριβώς για αυτό το λόγο περίμενα με ανυπομονησία το βιβλίο του Δημήτρη Ψαρά «Τα μπεστ σέλερ του μίσους. Τα Πρωτόκολλα ων Σοφών της Σιών στην Ελλάδα, 1920 – 2013». Αξίζει να σημειωθεί ήδη από το 1995 ο Ιός είχε κάνει ένα αφιέρωμα στα Πρωτόκολλα και επί χρόνια αποτελούσε την καλύτερη, αν και προφανώς με προβλήματα, διαδικτυακή παραπομπή στην Ελληνική γλώσσα για το θέμα.

Οι φωτογραφίες είναι δικές μου :)

Εισαγωγή

Το βιβλίο χωρίζεται σε 13 κεφάλαια, 2 παραρτήματα, βιβλιογραφία και ευρετήριο. Τα ονόματα των κεφαλαίων είναι περιγραφικά της διαδρομής που προσπαθεί να ακολουθήσει ο συγγραφέας.

1. Εισαγωγή. Η ελληνική διαδρομή των Πρωτοκόλλων των Σοφών της Σιών
2. Η δημιουργία και η διάδοση των Πρωτοκόλλων. Τσαρική Ρωσία, Ευρώπη, ΗΠΑ 1902 – 1920
3. Οι Ελληνες στα πογκρόμ. Τσαρική Ρωσία 1821 – 1917
4. Από την Ρωσία με μίσος. Αθήνα 1920 – 1932
5. Το πογκρόμ μετακομίζει στην Ελλάδα. Θεσσαλονίκη 1928 – 1933
6. Η φαιά δεκαετία. Από την δικτατορία στην κατοχή 1936 – 1945
7. Η ανάπηρη αποναζιστικοποίηση. Από τον εμφύλιο στην δικτατορία 1946 – 1966
8. Η μεταμφίεση του αντισημιτισμού. Δικτατορία 1967 – 1974
9. Ο εξελληνισμός των Πρωτοκόλλων. Αριστερός και δεξιός «αντισιωνισμός» 1974 – 1989
10. Η συνωμοσία του 21ου αιώνα. Το Ισραήλ, ο εκσυγχρονισμός και ο Αντίχριστος 1990 – 2013
11. Τα αίτια της παγκόσμιας διάδοσης. Η συνωμοσία των συνωμοσιών
12. Η βίβλος ενός ανάδελφου έθνους. Η γοητεία των Πρωτοκόλλων στην Ελλάδα
13. Επίλογος. Ο αιώνας του Ανδρόνικου.
Παράρτημα 1 Τα Πρωτόκολλα στην Ελληνική βιβλιογραφία (δημοσιεύσεις του κειμένου ή εκτενείς αναφορές σε αυτό)
Παράρτημα 2 Λογοκλόποι της λογοκλοπής (σημειώσεις για τις ελληνικές μεταφράσεις των Πρωτοκόλλων)

Παρουσίαση

O Νικόλαος Ψαρουδάκης, ιστορικός ηγέτης του κόμματος Χριστιανική Δημοκρατία υπήρξε εκδότης των Πρωτοκόλλων, όπως και άλλων αντισιωνιστικών βιβλίων.
Το 1985 εκλέχθηκε βουλευτής Επικρατείας με το ΠΑΣΟΚ, ως προσωπική επιλογή του Ανδρέα Παπανδρέου.

Στα πρώτα κεφάλαια ο συγγραφέας ακολουθεί τις πρώτες εμφανίσεις των Πρωτοκόλλων, όπως και τα βιβλία που είχαν προηγηθεί αυτών. Εξετάζει την δαιδαλώδη δημιουργία τους στα πλαίσια της εποχής, όπως και τις πρώτες αντιφάσεις των υποστηρικτών της γνησιότητας τους.
Κάνει μια απαραίτητη παρένθεση για τον πρωταγωνιστικό ρόλο των ελλήνων χριστιανών της Οδησσού στα πρώτα οργανωμένα πογκρόμ της τσαρικής Ρωσίας. Αυτοί μαζί με τους ρώσους «λευκούς» εμιγκρέδες αποτελούν την διαδρομή, με εξέχοντα αντιπρόσωπο τον ιατρό, διπλωματικό υπάλληλο και φιλόσοφο Αριστείδη Ανδρόνικο.
Η αποδοχή τους προοδεύει χέρι-χέρι με τα την εντατικοποίηση του αγώνα κατά του κομουνισμού. Παρά την σταθερή παρουσία τους στο δημόσιο λόγο, (πχ εφημερίδες Ελεύθερος Τύπος, Σκριπ κοκ) παραμένουν περιθωριακά.

Στο 5ο κεφάλαιο, (με τον ατυχή τίτλο Τα Πογκρόμ μετακομίζουν στην Ελλάδα – ατυχής μιας και τα Πογκρόμ της Κέρκυρας και της Ρόδου είχαν προηγηθεί), μιλάει για την πορεία των Πρωτοκόλλων στη Θεσσαλονίκη. Ακολουθεί τις πρωτοβουλίες της εφημερίδας Μακεδονίας αλλά επιλέγει να αγνοεί την βενιζελική και προσφυγική φύση του αντισημιτισμού της πόλης.

Το κομμάτι που μιλάει για την αποδοχή των Πρωτοκόλλων μέσα στην Ελληνική Εκκλησία είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον και περιέχει λεπτομέρειες που ήταν άγνωστες μέχρι και σε μένα. Ξεκινάει από πριν τον πόλεμο, τις φιλογερμανικές αποκλίσεις πολλών μητροπολιτών και την υιοθέτηση τους μετά τον πόλεμο όταν το ελληνοχριστιανικό ιδεώδες αποτέλεσε την ραχοκοκαλιά του ελληνικού μετεμφυλιακού καθεστώτος.

Αναμενόμενα το βιβλίο βελτιώνεται πολύ κατά την διάρκεια της εξέτασης της μεταδικτατορικής περιόδου. Αναφέρεται τόσο στην ερμηνεία της Δικτατορίας μέσω των Πρωτοκόλλων, όσο και τον αριστερό αντισημιτισμό εμπνευσμένο από την Σοβιετική Ένωσή. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το κομμάτι για τον σοσιαλιστικό χριστιανισμό των Ψαρουδάκη et al. Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι η αναφορά στην συνεχόμενη προώθηση τους από την Εκκλησία της Ελλάδος μέσω διαφόρων μητροπολιτών ή των βιβλιοπωλείων της. Αναλυτική είναι η αναφορά στις σύγχρονες αναφορές, την εισαγωγή στον ελληνικό πολιτικό λόγο όπως και την επικύρωση της αξίας τους από το ελληνικό δικαστικό σύστημα.

Κλείνει προσπαθώντας να ερμηνεύσει την γοητεία των Πρωτοκόλλων και των συνωμοσιών στην ευρύτερη κοινωνία. Δεν παραλείπει να παραθέσει τα προβλήματα στην απομυθοποίηση τους τόσο όσο αφορά το κοινό, όσο και τους ίδιους τους απομυθοποιητές. Κλείνει με μια σύντομη παρουσίαση του αντισημιτισμού στην Ελλάδα και την συνωμοσιολαγνείας που διακρίνει την Ελλάδα.

Κριτική

Παρά το γεγονός οτι στην Ελλάδα ούτε έλειψαν πογκρόμ, ούτε γεγονότα ιστορικών διαστάσεων όπως η μεταπολεμική λεηλασία της Θεσσαλονίκης υπάρχει μια απόλυτη ένδεια στην μελέτη του ελληνικού αντισημιτισμού. Το καλύτερο βιβλίο συνεχίζει να αποτελεί μια μελέτη της Φραγκίσκης Αμπατζοπούλου το 1998,  που ασχολείται έμμεσα με το θέμα μιας και ασχολείται με την εικόνα του Εβραίου στην ελληνική λογοτεχνία. Την τελευταία δεκαετία όμως υπήρξε μια σειρά μεταφρασμένων βιβλίων, κυρίως του Πιερ Αντρέ Ταγκιέφ – που δημιούργησαν ένα ελάχιστο υπόστρωμα στο οποίο μπορεί να υπάρξει μια συζήτηση επί του θέματος.

ΤΟ 90% ΤΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΩΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΥΛΗΜΕΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΣΙΩΝΙΣΤΕΣ. Θεσσαλονίκη 2008 από https://abravanel.wordpress.com/2009/08/16/surrealism/

Το βιβλίο του Δ. Ψαρρά αποτελεί μια απαραίτητη, όσο και ικανή εισαγωγή για το θέμα. Προϊόν όχι μόνο επισκόπησης του ογκώδους ξενόγλωσσου corpus, αλλά και προσωπικής έρευνας του συγγραφέα αποκαλύπτει πτυχές που είναι άγνωστες ακόμα και σε ειδικούς επί του θέματος. Είναι ιδιαίτερα ικανό στην παρουσίαση της ιστορικής διαδρομής τους και των συνθηκών που οδήγησαν στην αποδοχή τους. Προφανώς το θεωρητικό τμήμα δεν είναι το κυρίαρχο, αν και αυτό αναμενόμενα δεν είναι ο σκοπός του βιβλίου. Ειδικά το κομμάτι που αφορά τη σύγχρονη εποχή είναι εξαιρετικής ποιότητας και ορθά αξιολογεί τα Πρωτόκολλα όχι απλά ως ένα (πλεον αρχαίο) κομμάτι προπαγάνδας αλλά ως το blueprint πάνω στο οποίο έχει δομηθεί η ελληνική συνωμοσιολογία.

Ανάφερα πριν οτι ορισμένα κομμάτια για τη Θεσσαλονίκη πάσχουν αλλά αυτές οι ερμηνευτικές επιλογές, (γιατί ο Ψαρράς αναφέρει τους Δώδο/Τσιρώνη/Μόλχο στη βιβλιογραφία, άρα γνωρίζει περί της βενιζελικής προσφυγικής υφής του σαλονικιώτικου αντισημιτισμού), δεν δημιουργούν πρόβλημα γιατί είναι περιφερειακής αξίας όσο αφορά το αντικείμενο του βιβλίου. Επίσης λείπουν μερικές σημαδιακές στιγμές όπως η απόφαση του Πρωτοδικείου Ηρακλείου το 1984 που ανέφερε οτι οι μάρτυρες του Ιεχωβά αποσκοπούν την δημιουργία μιας παγκόσμιας Σιωνιστικής Αυτοκρατορίας με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ. Προσωπικά πιστεύω οτι θα άξιζε να αναφέρει την κεντρική θέση των Πρωτοκόλλων στο κόμμα της Χριστιανική Δημοκρατία του Ψαρουδάκη και την προσέγγιση τους από το ΠΑΣΟΚ, (υπήρξε προσωπική επιλογή του Α.Παπανδρέου και έγινε βουλευτής Επικρατείας). Από την άλλη δε διστάζει να μιλήσει ξεκάθαρα για τον οξύ αντισημιτισμό της ΕΣΣΔ και του αραβικού κόσμου που επηρέασε την εγχώρια Αριστερά. Αλλά εκεί βρίσκεται η μεγαλύτερη αδυναμία του βιβλίου.

Περιοδικά σαν το Αρδην με το ένα χέρι απορρίπτουν την γνησιότητα των Πρωτοκόλλων & με το άλλο υιοθετούν την ρητορική τους εκσυγχρονίζοντας τον Μύθο

Ο Δ.Ψαρράς μιλάει για την κεντρική θέση του «αντισιωνισμού» ως κεντρική θέση της εξωτερικής πολιτικής της Σοβιετικής Ενωσης και των αραβικών κρατών, που συνεχίζουν την παράδοση του αντισημιτισμού και αντλούν από κλασικά αντισημιτικά στερεότυπα. Μάλιστα αναγνωρίζει την επίδραση τους στην ελληνική Αριστερά αλλά και στη Χρυσή Αυγή. Αλλά ενώ το βιβλίο αναφέρει χωρίς δισταγμό την πραγματικότητα, ξαφνικά σωπαίνει όταν είναι να αναφερθεί σε εγχώρια παραδείγματα. Ενώ δεν είναι φειδωλό σχολίων σε ότι αφορά το σύγχρονο ακροδεξιό χώρο ή την Εκκλησία όσο αφορά την διείσδυση των Πρωτοκόλλων, δεν αναφέρει ούτε ένα σύγχρονο παράδειγμα της επικράτησης της συνωμοσιολογίας σε όλο το φάσμα του ιδεολογικού χώρου, συμπεριλαμβανομένης και της αντιφασιστικής Αριστεράς. Και αν το αντισημιτικό ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ’80 είναι δύσκολο να διερευνηθεί, (δύσκολο μιας και η Αυριανή βρίθει δηλώσεων – ειδικά την εποχή του πολέμου του Λιβάνου), βρίσκω αδιανόητο το γεγονός από τα χιλιάδες δημοσιεύματα της εποχής του Διαδικτύου δε μπόρεσε να βρει παραδείγματα όταν ακόμα και ο ίδιος ο Ιος έχει αναφέρει περιπτώσεις στο παρελθόν. Ούτε καν η ιδεολογική αλληλεγγύη μπορεί να εξηγήσει το γεγονός γιατί αμφιβάλλω αν η «πατριωτική Αριστερά» του  Καραμπελιά είναι ανάμεσα στις συμπάθειες του Δ.Ψαρρά.

Πάνω στο ίδιο θέμα απορίες γεννά η αναφορά στις αντισημιτικές «παρέες» πολιτικών του δεξιού χώρου όπως τον πρώην Πρόεδρο της Βουλής Σιούφα αλλά όχι στον σοσιαλιστικό ή αριστερό κόσμο. Στα πλαίσια του αντικειμένου του βιβλίου δε δικαιολογείται η αποσιώπηση αλληλοτέμνοντων κύκλων, πχ τα ίδια άτομα να συμμετέχουν σε αντισιωνιστική ημερίδα της Ιρανικής Πρεσβείας για την «Ημέρα της Ιερουσαλήμ» με ομιλητή τον ναζιστή Κωνσταντίνο Πλεύρη και  και ταυτόχρονα είναι ομιλητές σε αντισιωνιστική ημερίδα για «Ιερουσαλήμ, πρωτεύουσα του Αραβικού Πολιτισμού» που μιλάνε οι αριστεροί Κουράκης/Σακοράφα/Κακλαμάνης et al.

Τελικά συμπεράσματα

Τα Πρωτόκολλα των Σοφών, Το ξεσκέπασμα του Ταλμούδ, ο Διεθνής Εβραίος, Σιωνισμός.
Δεν είναι από έκθεση βιβλίου της Χρυσής Αυγής αλλά απλή βιβλιοαγορά στην Αθήνα το 2011 με δεξιά κόμιξ του Αρκά, αριστερά μπεστ σέλλερ της Ζυράνας Ζατέλη, το Κομουνιστικό Μανιφέστο εικονογραφημένο και κάτι πραγματείες για τον Καστοριάδη.

Το βιβλίο του Δημήτρη Ψαρρά «Το μπεστ σέλερ του μίσους» είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο που είναι αναντικατάστατο για τους μελετητές του Εβραϊσμού στην Ελλάδα. Προσωπικά πιστεύω οτι είναι ακόμα περισσότερο απαραίτητο είναι σε αυτούς που επιθυμούν όχι απλά να απορρίψουν αλλά να κατανοήσουν το φαινόμενο του ρατσισμού και της μαγικής σκέψης.

Οσο αφορά το αντικείμενο του είναι ένα βιβλίο που καλύπτει με επάρκεια την ιστορική διαδρομή των Πρωτοκόλλων, τους λόγους της επιτυχίας των, τις ελληνικές ιδιαιτερότητες και διαδρομές όπως και τη σύγχρονη επίδραση τους. Δεν είναι ένα opus magnum για όλες τις αναφορές σε αυτά αλλά σε μια τέτοια περίπτωση δε ξέρω κατά πόσο το βιβλίο θα αποκτούσε χαρακτηριστικά ακαδημαϊκού συγγράμματος που θα απομάκρυναν πολλούς αναγνώστες. Αντίθετα οι 393 (μεσαίου μεγέθους) σελίδες του το καθιστούν πλήρες στα θέματα που αντιμετωπίζει αλλά ταυτόχρονα ευκολοδιάβαστο.

Εκεί βρίσκεται όμως και η αδυναμία του. Η αξία των Πρωτοκόλλων έγκειται στη διαβρωτική επίδραση τους στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, είτε αυτό οδηγεί σε απευθείας αντισημιτισμό, είτε στην επικράτηση της συνωμοσιολαγνείας. Δυστυχώς όμως εγχώρια παραδείγματα αυτής της διαπολιτισμικής και διαπαραταξιακής επίδρασης απουσιάζουν πλήρως, όταν ανήκουν στον προοδευτικό αριστερό χώρο. Χωρίς την εμφατική συνειδητοποίηση οτι τα Πρωτόκολλα συνεχίζουν να αποτελούν πρώτη ύλη που μεταλλάσσεται σύμφωνα με τις πολιτικές πεποιθήσεις των προσλαμβάνοντων, ακυρώνει την εξαιρετική θεωρητική προσέγγιση ολόκληρου του βιβλίου. Ετσι μένουμε με την ιδέα οτι αποτελούν προϊόν μιας μακρινής εποχής και φέουδο της Εκκλησίας, της Χρυσής Αυγής και ακροδεξιών συνωμοσιολάγνων στυλ Χαρδαβέλλα και Λιακόπουλου.

Το συνιστώ σε κάθε αναγνώστη που θέλει να μάθει πώς λειτουργεί η σκέψη των συνωμοσιολόγων, την προσαρμοστικότητα των μύθων και τον αντισημιτισμό του Δεξιού και Χριστιανικού χώρου που λειτουργεί με όρους της δεκαετίας του ΄30. Αυτός που θα θελήσει να έχει μια πλήρη εικόνα των Πρωτοκόλλων στην σύγχρονη Ελλάδα θα χρειαστεί να περιμένει μια δεύτερη έκδοση του βιβλίου με 1 ή 2 κεφάλαια επιπλέον αντί για των υπάρχοντων 13.

Εγώ πάντως το αγόρασα για δώρο και το ίδιο συμβουλεύω και για σας.

Πότε είπαμε οτι μπήκε ο Σαμαράς στην Νέα Δημοκρατία;

Διαβάστε:
1. Ακραίος αντισημιτισμός, άκρα σιωπή του Σταύρου Ζουμπουλάκη

2. O συνωμοσιολογικός λόγος στο ελληνικό πολιτικό σύστημα της Αναστασίας Ηλιαδέλη

3.  Ο Πιερ Αντρέ Ταγκιέφ μιλάει για την εβραιοφοβία

4. Ταγκιέφ κατά Ντάν Μπράουν

5. Πάρα πολλές ορθόδοξες ομάδες τα πουλάνε (Ιερά Μονή Παντοκράτορος), αλλά βρήκα και μερικές να τα αμφισβητούν (ΟΟΔΕ)

6. Συλλογή βιβλιοκριτικών από το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο. Εχω την εντύπωση οτι ελάχιστοι το διάβασαν προσεκτικά – μου δίνουν την εντύπωση οτι είδαν Ψαρράς και ήξεραν ήδη τι να γράψουν.

7. Αμφιλεγόμενα ή πλαστά; Εξαρτάται από το ακροατήριο

8. Η ΝΔ του Σαμαρά προσπαθεί να αποστασιοποιηθεί αλλά οι ψηφοφόροι/σχολιαστές διαφωνούν

9. Newsbomb της οικογένειας Γιαννακόπουλου συνεχίζει τα αντισημιτικά άρθρα

και

η έκδοση του 1928 και αυτή του Βελώνη στο ψηφιακό αποθετήριο του Πανεπιστημίου Κρήτης

«Η ονοματολογία των Εβραίων της Ελλάδος» του Α.Μωυσή/»The onomatology of the Jews of Greece» by A.Moisis

Ελληνικά (english translation follows below)

Το 1973 ο Ασέρ Μωυσής, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του Ελληνικού Εβραϊσμού του 20ου αιώνα, έγραψε ένα βιβλίο για την προέλευση των ονομάτων των Εβραίων στην Ελλάδα, το «Η ονοματολογία των Εβραίων της Ελλάδος». Κατά ένα περίεργο τρόπο αυτό έπεσε στα χέρια εθνικιστικών οργανώσεων που ανακάλυψαν μια μέθοδο για να αναγνωρίζουν τον Οβριό που κυκλοφορεί ανάμεσα τους και την σκάναραν και κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο εδώ και αρκετά χρόνια. Οπότε αυτή δεν είναι παρά μια η γνωστή έκδοση στην οποία έχω απλώς αφαιρέσει τα λογότυπα και συνδέσμους προς τους ιστότοπους τους.

Το ίδιο το βιβλίο είναι αξιόλογο και αξίζει να βρίσκεται στις βιβλιοθήκες σας, αν μη τι άλλο γιατί επιτρέπει να μάθει κάποιος την σημασία του «χριστιανικού» του ονόματος που είναι εβραϊκής προέλευσης την πλειοψηφία των περιπτώσεων. Επίσης αντανακλά τις διαφορετικές φάσεις στην ιστορία του Ελληνικού Εβραϊσμού και αποτελεί μια καλή αρχή για όσους επιθυμούν να προχωρήσουν σε μια γενεαλογική έρευνα, έχοντας υπόψιν οτι ο Α.Μωυσής δεν ήταν γλωσσολόγος και το βιβλίο έχει ορισμένα λάθη.

English

In 1973 Asher Moisis, one of the key figures of 20th century Greek Jewry, wrote this book on the origin of the names of Jews in Greek called «The onomatology of the Jews of Greece». By a strange way this book ended in the hands of nationalistic elements who found out the ultimate way to discover the Jewz among them and scanned it and uploaded to circulate freely for many years. So this text is nothing but the already well known edition cleansed from their logos and links.

As far as the book is concerned it is quite good and certainly worth of a place on your bookshelves, if not for anything else for the possibility of one to learn of the meaning of his «christian» name which in most cases is of Jewish origin. Also it reflects the different phases of the Greek Jewry and is a good start for those interested in a genealogical research keeping in mind that A.Moisis was not a linguist and the book does contain mistakes.

View this document on Scribd

Νέο ελληνοεβραϊκό ραδιοφωνικό πρόγραμμα: «Desde Grecia, akí Salónika»/New Greek-Jewish radio program: «Desde Grecia, akí Salónika»

Ελληνικά (english translation follows below)

Μερικές φορές υπάρχουν ορισμένα νέα, τόσο ευχάριστα, που ειλικρινά ενθουσιάζουν.  Παρά τον ενθουσιασμό όμως, όταν έμαθα για πρώτη φορά οτι είχε ξεκινήσει μια ραδιοφωνική εκπομπή για τον Ελληνικό Εβραϊσμό και ιδιαίτερη έμφαση στον σεφαραδίτικο πολιτισμό, σχεδόν δεν το πίστεψα και ήμουν επιφυλακτικός. Αλλά είναι πλέον ένας μήνας και μπορώ να πω όχι απλώς με έχει κατακτήσει αλλά είναι από τις πλέον σημαντικές πολιτισμικές εξελίξεις των τελευταίων ετών για την εβραϊκή κοινότητα της Ελλάδας.

Το Ράδιο Σεφαράδ είναι ένα ραδιόφωνο, κυρίως διαδικτυακό, της Ομοσπονδίας Εβραϊκών Κοινοτήτων της Ισπανίας που απευθύνεται στο σύνολο της Ισπανίας, τους ισπανόφωνους Εβραίους των ΗΠΑ και της Λατινικής Αμερικής και τους ομιλούντες τα λαντίνο σε όλο τον κόσμο. Χάρη στο πάθος της δημιουργού Αντζελα Μαρία Αρμπελάεζ και την συμπαράσταση της Εβραϊκής Κοινότητας της Θεσσαλονίκης, της μεγαλύτερης και σημαντικότερης σεφαραδίτικης κοινότητας μετά το 1492, πρόσφατα εγκαινιάσθηκε το ραδιοφωνικό πρόγραμμα «Desde Grecia, akí Salónika/Από την Ελλάδα, Εδώ Θεσσαλονίκη«.

Ηδη έχουν μεταδοθεί 8 εκπομπές και ένα αρχείο όλων τους, που μπορείτε να κατεβάσετε  οι ίδιοι, είναι εδώ. Η τελευταία εκπομπή – εδώ – περιλαμβάνει αναμνήσεις από την εβραϊκή παρουσία της Ρόδου, ζωντανές ομιλίες στα ισπανοεβραϊκά από σημερινά μέλη των κοινοτήτων, το δεύτερο μέρος για την σεφαραδίτικη λογοτεχνία του Μ.Μόλχο και την ιστορία της Τζίλντας Καπόν από την Θεσσαλονίκη.

Μεταξύ των θεμάτων που έχουν ήδη παρουσιαστεί υπάρχουν σαλονικιώτικα σεφαραδίτικα τραγούδια όπως του διάσημου παραδοσιακού σαλονικιού τραγουδιστή Νταβίκου Σαλτιέλ, ανταποκρίσεις για γεγονότα όπως τα αποκαλυπτήρια του μνημείου του Ολοκαυτώματος/Σοά στην Αθήνα, παρουσίασεις ελληνοεβραίων καλλιτεχνών όπως της Λύντια Αμπαστάδο και αναμνήσεις ζωής από Εβραίους σε Θεσσαλονίκη, Βέροια, Ρόδο και άλλες πόλεις στα λαντίνο (για όσους θέλουν να ακούσουν λαντίνο στην καθομιλουμένη και όχι σε τραγούδια) .

Δε μπορώ παρά να αισθανθώ ενθουσιασμό για αυτή την νέα εκπομπή που, όπως η κ.Αρμπελάεζ λέει, «επιθυμεί να είναι ένας ακόμα συνδετικός κρίκος με την Εβραϊκή διασπορά της Ισπανίας, τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και τις ΗΠΑ καθώς και τους ελληνικής καταγωγής Εβραίους του Ισραήλ και να προβάλει την Ιστορία, την Πολιτιστική κληρονομιά και τις αξίες του Ελληνικού Εβραϊσμού μέσα από διάφορα γεγονότα και μαρτυρίες«. Ελπίζω σε πολλές άλλες εκπομπές και συστήνω ανεπιφύλακτα σε όλους να κατεβάσουν την εκπομπή και να την ακούσουν είτε στο σπίτι, είτε στο αυτοκίνητο. Ακόμα και αυτοί που δεν καταλαβαίνουν ισπανικά στα σίγουρα θα εκτιμήσουν τις μουσικές παρουσιάσεις της εκπομπής, ενώ είναι ευκαιρία και για εμάς τους εβραίους να έρθουμε σε επαφή με τα λαντίνο.

Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει η δημιουργός. Η κ. Άντζελα Μαρία Αρμπελάεζ είναι δημοσιογράφος από την Κολομβία, (ανταποκρίτρια της ισπανικής El Pais και διαφόρων κολομβιανών εφημερίδων), με πολυετή παρουσία στην Ελλάδα και ιδιαίτερες ακαδημαϊκές περγαμηνές. Το ιστολόγιο της δημιουργού μπορείτε να το βρείτε εδώ. Αν και όχι Εβραία αυτή η εκπομπή είναι μια αποκλειστικά δική της πρωτοβουλία και η υλοποίηση είναι αποκλειστικά δική της – θεωρώ οτι αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για τους ελληνορθόδοξους συναδέλφους της για παρόμοιες εκπομπές στα ελληνικά, ειδικά όσο αφορά την Θεσσαλονίκη. Να τολμήσω να ελπίσω οτι ίσως θα μπορούσε να υπάρξει κάποια συνεργασία κιόλας ;

Ο ιστότοπος της εκπομπής «Desde Grecia, akí Salónika/Από την Ελλάδα, Εδώ Θεσσαλονίκη» είναι αυτός.
Σε περίπτωση που δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το RSS feed για να ενημερωνόσαστε για νέες εκπομπές μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το feed – το αρχείο με τα mp3 είναι εδώ.

Αλλιώς απλά πατήστε play εδώ:

—————————————————————————————————————————————————

English

Sometimes there are news so good that truly elate you. Still, when I learned about a new radio program about the Greek Jewry and the shephardic culture I almost didn’t believe it and I was cautious. But now a month has passed and I can say that it  has not only conquered me but I also believe that it is one of the most important developments in the cultural landscape of the Greek Jewish communities.

Radio Sefarad is a radio station, mainly on the internet, of the Federation of the Jewish Communities of Spain and whose main public are the whole of Spain, the spanish speaking Jews of the USA, Latin America but also the ladino speaking Jews around the world. Thanks to the passion of Angela Maria Arbeláez and the support of the Jewish Community of Salonica, the most important sephardic community in the word after 1492, a new radio show came on the air with the name «Desde Grecia, akí Salónika/From Greece, Here Salonica«.

Already 8 shows have aired and an archive of the shows, which one can download freely, can be found here. The last show – here – deals with memories from the Jews of Rhodes, live conversations in ladino from contemporary Greek Jews, the second part on the sephardic literature by M.Molho and the story of Djilda Capon from Salonica.

Among the themes of the show one finds songs like from the ones from the famous salonican traditional singer Daviko Saltiel, reportages from events like the one of the new Shoah Memorial in Athens, presentations of Greek-Jewish artists like Lydia Abastado and life stories from Jews in Salonica, Veria and other cities for those willing to  learn about the past but also for those interested in hearing everyday ladino and not songs.

I cannot but feel enthusiasm for this show which, as Mrs.Arbelaez says: «wishes to be a link with the Jewish Diaspora of Spain, the countries of the Latin America and the USA and Greek Jews of Israel; to portray the History, the Cultural Heritage and the Values of the Greek Jewry through events and testimonies«. I hope that many more shows will follow and I strongly recomend to everyone to dowload the shows and hear them in their homes or their cars. Even those who do not speak spanish will certainly appreciate the music transmitted during the show.

The creator of the show deserves a special mention. Angela Maria Arbeláez is a reporter from Colombia, (correspondent for spanish newspaper El Pais and other colombian newspapers), with many years in Greece and excellent academic credentials; her blog of the creator can be found here. Even though she is not Jewish, this show  is exclusively a personal initiative and is wholly responsible for the realization, setting an  example for her Greek Orthodox colleagues for similar shows in Greek, especially in Salonica. May I hope that there could be some kind of collaboration even ?

The site of the radio show «Desde Grecia, akí Salónika/From Greece, Here Salonica« is here.
In case you cannot use an RSS to be informed of the new shows use feed or contact the author be included in the mailing list – the archive with the mp3’s is here.

Or simply press play here:

Ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις σε Θεσσαλονίκη και Ιωάννινα/Interesting events in Salonica and Ioannina

Ελληνικά (english translation follows)

Εν μέσω ορισμένων εξελίξεων, που αν επιβεβαιωθούν θα δημιουργήσουν μια νέα κατάσταση στον Ελληνικό Εβραϊσμό, οφείλω να παρατηρήσω οτι σιγά σιγά αρχίζει να δημιουργείται ένας πυρήνας ατόμων και εκδηλώσεων που θεωρούν οτι η χώρα μας έχει μόνο να κερδίσει μαθαίνοντας περισσότερα για την ιστορία της και αποφασίζοντας να μην εξοστρακίζει την απίστευτα πλούσια πολιτισμική παράδοση της παλαιότερης ευρωπαϊκής εβραϊκής κοινότητας.

Την Παρασκευή στην Θεσσαλονίκη είχαμε την πετυχημένη, όπως έμαθα και όπως είδα από τα βίντεο, εκδήλωση του περιοδικού Ένεκεν με την ομιλία του καθηγητή Νίκου Δεμερτζή και θέμα «Το Ολοκαύτωμα ως πολιτισμικό τραύμα». Τα συγχαρητήρια μου στους διοργανωτές όχι μόνο για το εξαιρετικό ενδιαφέρον του θέματος αλλά και για το θάρρος τους σε μια πόλη που δυσκολεύεται να συμφιλιωθεί με την εβραϊκότητα της.

Την Δευτέρα 26 Απριλίου 2010 στην αίθουσα Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος στην Ζωσιμαία Ακαδημία στα Ιωάννινα θα έχουμε την ημερίδα «Κατοχικά Γιάννενα» και από ότι βλέπω από την πρόσκληση θα συμμετάσχουν ορισμένοι από τους κορυφαίους μελετητές της ελληνοεβραϊκής ιστορίας όπως οι κυρίες Μόλχο και Αμπατζοπούλου, ενώ ιδιαίτερη ενδιαφέρουσα φαίνεται η ομιλία του Χριστόφορου Σμινκ-Γκουστάβους για το καινούργιο του βιβλίο. Αντιγράφω από εδώ :

Η σημασία, καθώς και η πρωτοτυπία της ημερίδας αυτής, έγκειται στο ότι θα επιχειρηθεί μια παράλληλη προσέγγιση ζητημάτων που αναφέρονται στην Κατοχή και στις συνέπειές της για το σύνολο του πληθυσμού της πόλης και της ευρύτερης περιοχής: το αντάρτικο, οι διωγμοί των Γιαννιωτών Εβραίων, οι επιπτώσεις στην πόλη, οι ολοσχερείς καταστροφές χωριών που προκάλεσαν οι κατακτητές, η ατιμωρησία των δραστών, θα αποτελέσουν αντικείμενο των ομιλητών της ημερίδας και της συζήτησης που θα ακολουθήσει, σε μια προσπάθεια να αναδειχθεί πληρέστερα το πρόσωπο της πόλης, στην πιο σκοτεινή περίοδο της πρόσφατης ιστορίας.

Η ημερίδα τελεί υπό την αιγίδα του Τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου Πανεπιστημίου και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Iωαννίνων.

Η ημερίδα θα γίνει την Δευτέρα 26 Απριλίου 2010 στις 19:00, στην αίθουσα της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας (Δωδώνης 6).

Θα μιλήσουν οι Ρένα Μόλχο: «Πώς εξιχνιάζεται ένα έγκλημα που έμεινε ατιμώρητο», Χριστόφορος Σμίνκ-Γκουστάβους: «Μνήμες κατοχής. Μια έρευνα στα Γιάννενα στη δεκαετία του ’90 και πρόσφατες ανακαλύψεις στα γερμανικά κρατικά αρχεία», Ελένη Κουρμαντζή: «Μαρτυρίες Γιαννιωτών για την γερμανική κατοχή», Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου: «Κατοχικά Γιάννενα και Ολοκαύτωμα: Η λογοτεχνία ως μαρτυρία», Σάββας Μιχαήλ: «Ένας Εβραίος Γιαννιώτης στην αραβική Αλ-Ανταλούς».
Για τα γεγονότα της εποχής θα μιλήσουν δυο Γιαννιώτες που τα έζησαν. Θα ακολουθήσει ανοικτή συζήτηση. Συντονιστής: Πάρις Παπαμίχος Χρονάκης

Υπάρχει και μια εκδήλωση για την Κέρκυρα αλλά πιστεύω οτι αξίζει μια ξεχωριστή ανάρτηση δεδομένης της ιδιαίτερης σημασίας να γίνεται κάτι τέτοιο στην Κέρκυρα.

English

Among recent developments that should they be confirmed will create a new environment for Greek Jewry, I must admit that slowly a nucleus is formed by people and events who deem that Greece has only to gain by learning more about its history and deciding not to ostracize the immensely rich cultural tradition of the oldest European Jewish community.

Friday in Salonica we had the, successful as I heard and saw from the videos, event organized by Eneken magazine with the lecture by Prof.Nikos Demertzis on «The Holocaust as cultural trauma». My congratulation to the organizers not only for the extremely interesting subject but also for their courage in a city which has a problematic approach to its Jewishness.

On Monday 26th of April 2010 in the Archibishop Spiridonos Room in the Zosimaia Akadimia in Ioannina a single-day symposium will be held dealing with «Ioannina under the Axis Occupation». As I see from the invitation some of the leading scholars of the Greek Jewry field shall attend it like Mrs Molho and Ampatzopoulou, while the lecture by Christoforus Gustavus-Smink over his new book appears extremely interesting. Given the fact that the working language shall be Greek I imagine that if you need more information you can check out the greek version above but I thought it is worthwhile to keep our international readers up to date with what’s happening in Greece.

There is also an event scheduled for Corfu but I deem that a separate post is needed, given the significance of an even like that happening in Corfu.

«Η Μνήμη σας ας είναι η Αγάπη»/»May Your Memory Be Love»

Ελληνικά (english translation follows)

Το Μάρτιο του 1943, ο εικοσάχρονος Οβαδιά Μπαρούχ εκτοπίστηκε μαζί με την οικογένεια του από την Ελλάδα στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Επί την άφιξη του, όλη η οικογένεια και οι συγγενείς του στάλθηκαν στους θαλάμους αερίων. Ο Οβαδιά πάλεψε να επιβιώσει μέχρι την απελευθέρωση του από το στρατόπεδο εξοντώσεως Ματχάουζεν τον Μάιο του 1945. Ενώ βρίσκονταν στο Άουσβιτς ο Οβαδιά γνώρισε την Αλίζα Σαρφατή, μια νεαρή Εβραία από την πόλη του και οι δύο ανέπτυξαν μια ιστορία αγάπης παρά τις απάνθρωπες συνθήκες. Αυτή η ταινία απεικονίζει την αξιοπρόσεκτη και συγκινητική ιστορία αγάπης και επιβίωσης στο Άουσβιτς, μιας απίστευτης συνάντησης μετά το Ολοκαύτωμα και το σπίτι που δημιούργησαν μαζί στο Ισραήλ.

Από το όλο φιλμ με συγκίνησε περισσότερο η κραυγή O Madre του Οβαδιά όταν τον έδερναν, σκέφτηκα τους δικούς μου ανθρώπους. Άλλα κομμάτια που μου έμειναν; Όταν έβλεπα τα τρένα μου ήρθε φλασιά από τα τα εισιτήρια που χρέωσε ο ελληνικός ΟΣΕ της εποχής, οι Σιδηρόδρομοι Ελληνικού Κράτους, στους εκτοπισμένους και που φυλάσσονται στο Εβραικό Μουσείο –  φυσιολογικότητα μέσα στην παράνοια. Η κάρτα εισαγωγής στο Άουσβιτς που συμπληρώνονταν για κάθε κρατούμενο – για τον Οβαδιά μπορείτε να δείτε Saloniki, Griechenland και Sapfus 10, η οδός του σπιτιού του πίσω από το Δικαστικό Μέγαρο. Στο κλιπ με τον τίτλο «The Return to Life» μπορείτε να δείτε τον Οβαδιά σ’ ένα μικρό γήπεδο στην αρχή: ανήκει σε ένα από τα πλεον ιστορικά κτίρια της Θεσσαλονίκης, το Ματανότ Λαεβιονίμ που χτίστηκε από τον διάσημο σαλονικιό αρχιτέκτονα Ζακ Μωσσέ και σήμερα λειτουργεί ως το εβραϊκό δημοτικό σχολείο. Μια από τις πλέον διάσημες φωτογραφίες είναι αυτή των μαζικών γάμων των επιζώντων του Άουσβιτς στα σκαλιά του κτιρίου.

Όλα τα βιντεάκια είναι περίπου 10′ στο σύνολο και ανήκουν στο ντοκιμαντέρ «Η Μνήμη σας ας είναι η Αγάπη». Είναι καλογυρισμένα, ειδικά το τρίτο που έχει και όμορφη μουσική οπότε χαρείτε τα. Οι ιστορίες των επιζώντων είναι πάντα ένα θαύμα, μια απίστευτη εξαίρεση στον κανόνα.

ευχαριστώ τον Λ. για το tip

English

In March 1943, twenty-year-old Ovadia Baruch was deported together with his family from Greece to Auschwitz-Birkenau. Upon arrival, his extended family was sent to the gas chambers. Ovadia struggled to survive until his liberation from the Mathausen concentration camp in May 1945. While in Auschwitz, Ovadia met Aliza Tzarfati, a young Jewish woman from his hometown, and the two developed a loving relationship despite inhuman conditions. This film depicts their remarkable, touching story of love and survival in Auschwitz, a miraculous meeting after the Holocaust and the home they built together in Israel.

From the whole film I really was moved when I heard the O Madre cry of Ovadia when he was beaten, I thought of my family. Other parts that struck me ? When I was seeing the trains, the tickets of the deportees charged by the greek Railway System flashed in my head – normality among the paranoia. The report card of the admittance to Auschwitz filled out for every detainee; for Ovadia one sees Saloniki, Griechenland and his address, Sapfus 10. In the clip titled «The Return to Life» you can see Ovadia in a small court in the beginning: it belongs to one of Salonica’s most reknown buildings, the Matanot Laevionim built by salonican architect Zacque Mosse which today functions as a Jewish Elementary School. One of the most famous photographs are the one of the mass weddings of Auschwitz survivors in the stairs of the building.

All of the videos last about 10′ and they belong to the documentary «May Your Memory Be Love». Τhey’re a nice piece of filming,  especially the third one which also has some nice music so enjoy them. The stories of survivors are always a miracle, an incredible exception to the rule.

On the Way to Auschwitz

Ovadia and Aliza’s First Meeting

The Return to Life

Thoughts

Νέο βιβλίο για τον Γιωσέφ Ελιγιά από τον Λ.Ναρ/New book on Yosef Eliya by L.Nar

Ελληνικά

Οταν σκέφτομαι ελληνοεβραίους συγγραφείς πριν τον Β’ΠΠ τρία ονόματα αναδύονται: ο Σλομό αΛεβί Αλκαμπές στα λαδίνο στη Θεσσαλονίκη, ο Αλμπέρ Κοέν στα γαλλικά στην Κέρκυρα και ο Γιωσέφ Ελιγιά στα ελληνικά στα Ιωάννινα – με τον τελευταίο να έχει ασκήσει την μεγαλύτερη επιρροή στον ελλαδικό χώρο.

Ο Γιωσέφ Ελιγιά είναι, ίσως, ο πλέον γνωστός εκπρόσωπος της Ρωμανιώτικης κοινότητας του Ελληνικού Εβραϊσμού και σίγουρα ο πλέον σημαντικός της λογοτέχνης. Δέκτης της εκτίμησης πολλών σύγχρονων του συναδέλφων, επιτέλους έχει την τύχη να «δει» μια έκδοση από τα απάντα των έργων του σε μια έκδοση αντάξια της αξίας του. Νέος αλλά ήδη κομμάτι του ενεργητικού του Ελληνικού Εβραϊσμού, ο επιμελητής Λέων Ναρ έχει προετοιμαστεί σωστά και παρουσιάζει το σύνολο των έργων σε μια προσεγμένη, ομολογουμένως εκτεταμένη, δίτομη έκδοση που εκτίμησα. Πέραν της παρουσίασης των ποιημάτων του, παρουσιάζει επιπλέον και τις μεταφράσεις αλλά και τα λήμματα του Γ.Ε. σε διάφορες εγκυκλοπαίδειες.

Πρέπει να ομολογήσω οτι προσωπικά προτιμώ την πεζογραφία οπότε περισσότερο εκτίμησα τον δεύτερο τόμο και γενικότερα τα ενδιαφέροντα σχόλια του Λ.Ναρ που φωτίζουν τις μεγάλες αναζητήσεις της μεσοπολεμικής Ελλάδας: η αναζήτηση του Γιωσέφ Ελιγιά για ευρύτερη κοινωνική δικαιοσύνη, για την έννοια της «ελληνικότητας» και την ανάγκη δημιουργίας μιας νέας ελληνοεβραϊκής ταυτότητας. Ετσι το ενδιαφέρον του έργου αυτού δεν περιορίζεται μόνο σε αυτούς που επιθυμούν να επικεντρωθούν στο λογοτεχνικό μέρος, αλλά και σε αυτούς που ενδιαφέρονται σε εκείνη την περίοδο αν και ομολογουμένως μερικές φορές τα άπαντα ενός συγγραφέα εμφανίζονται λίγο «βαριά». Δεν διαθέτω τις γνώσεις για να μπορέσω να εκφράσω μια «τεχνική» γνώμη αλλά στα σίγουρα είναι ένα έργο που χαίρομαι να το πιάνω στα χέρια μου και να το διαβάζω και προσωπικά πιστεύω οτι ίσως αυτό να αυτό να είναι το πλέον σημαντικό μέτρο επιτυχίας για τον περιστασιακό αναγνώστη, αν θεωρήσουμε την επιστημονική αρτιότητα ως δεδομένη. Αν είστε στην Θεσσαλονίκη μπορείτε να ρωτήσετε τον επιμελητή αν συμφωνεί μαζί μου. :-)

ΓΙΩΣΕΦ ΕΛΙΓΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΛΕΩΝ Α. ΝΑΡ

Τόμος πρώτος: Η ζωή του. το έργο του, Ποιήματα, Μεταφράσεις

Τόμος δεύτερος: Πεζά κείμενα, Μεταφράσεις πεζών, Εβραϊκά εγκυκλοπαιδικά λήμματα

Ο Λέων Α. Ναρ συνθέτει την πρώτη συστηματική εργοβιογραφική μελέτη για τον ελληνοεβραίο Γιαννιώτη ποιητή και μεταφραστή Γιωσέφ Ελιγιά, ο οποίος συνέβαλε με το έργο του στην ανανέωση της ποιητικής παράδοσης που επιχειρήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’20. Ο συγγραφέας αποκαθιστά τον ετερόκλητο χαρακτήρα του έργου του Ελιγιά εξετάζοντας παράλληλα το ζήτημα της ταυτότητας ενός εβραίου ποιητή στο Μεσοπόλεμο. Συνδέει την ποίηση του Γιωσέφ Ελιγιά, ο οποίος πρόταξε μπροστά στην ιστορική πραγματικότητα του Μεσοπολέμου μια στάση διαμαρτυρίας, αμφισβήτησης και κριτικής, με την εξωλογοτεχνική πραγματικότητα και τα κοινωνικό-πολιτικά συμφραζόμενα της εποχής. Στη μελέτη αυτή εξετάζεται επίσης ο ρόλος που έπαιξε στη διαμόρφωση της ποιητικής κοσμοθεωρίας του Ελιγιά η Ρωμανιώτικη Ισραηλιτική Κοινότητα των Ιωαννίνων, η γλώσσα, η οργάνωση και τα στοιχεία που συγκροτούσαν την ταυτότητα και την ιδιότυπη κουλτούρα της. Ακόμη οι συνθήκες ένταξής του στον σοσιαλιστικό πυρήνα των Ιωαννίνων και τα γεγονότα που τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει την Ήπειρο, εξαιτίας της ασφυκτικής πίεσης των ομοθρήσκων του και να εγκατασταθεί τελικά στην Αθήνα. Πώς ο Ελιγιά κατάφερε να ενταχθεί στους πνευματικούς κύκλους της πρωτεύουσας και να αποσπάσει την καθολική εκτίμηση του Παλαμά, του Βάρναλη, του Κόντογλου και της υπόλοιπης πνευματικής ελίτ του Μεσοπολέμου; Με ποια λογοτεχνικά περιοδικά συνεργάστηκε; Γιατί πολλά από τα ποιήματά του, κυρίως πολιτικά και ερωτικά, απουσίαζαν από την προηγούμενη έκδοση των ποιημάτων του; Αυτά είναι μόνο κάποια από τα ζητήματα που ο Λέων Α. Ναρ πραγματεύεται στο δίτομο αυτό έργο, το οποίο περιλαμβάνει ακόμη όλες τις δημοσιευμένες εκδοτικές εκδοχές των ποιημάτων του Ελιγιά, σχολιασμένες με κατατοπιστικές σημειώσεις που διευκολύνουν την πρόσληψή τους. Το βιβλίο αποκαλύπτει ακόμη την πιο αποσιωπημένη, ίσως, πτυχή της πολυδιάστατης προσφοράς του Ελιγιά στα ελληνικά γράμματα, τη μεταφραστική συνεισφορά του. Πέρα από τη συγγραφή εκατοντάδων εβραιολογικών λημμάτων που ο Ελιγιά έγραψε για την Εγκυκλοπαίδεια του Πυρσού, ασχολήθηκε με τη μετάφραση και το σχολιασμό εβραιολογικών κειμένων, του Άσματος Ασμάτων και των Ψαλμών τον Δαυίδ, αποδίδοντας με μεγάλη τέχνη τη βιβλική τους μεγαλοπρέπεια. Εκτός από τη μεταγραφή των βιβλικών κειμένων μετέφρασε ακόμη έργα αρκετών σύγχρονων εβραίων δημιουργών, που ήταν ολότελα άγνωστοι στην Ελλάδα. Στην παρούσα έκδοση συγκεντρώνονται για πρώτη φορά και οι μεταφράσεις των πεζών κειμένων που ο Ελιγιά φιλοτέχνησε.

Ο Λέων Α. Ναρ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1974. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο ΑΠΘ και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές νεοελληνικής φιλολογίας, βιβλιολογίας και διδακτικής της λογοτεχνίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο (2000). Το 2007 αναγορεύτηκε διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας του ΑΠΘ.

Την ίδια χρονιά εξέδωσε (σε συνεργασία με τον καθηγητή Νομικής του ΑΠΘ Γιώργο Αναστασιάδη και τον δημοσιογράφο Χρήστο Ράπτη) το βιβλίο Εγώ ο εγγονός ενός Έλληνα – Η Θεσσαλονίκη τον Νικολά Σαρκοζί. Επιμελήθηκε το επετειακό λεύκωμα 25 Χρόνια Ιανός, 1984-2009 που κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2009. Είναι μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Κέντρου Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης. Μελέτες, κριτικές βιβλίων και ανακοινώσεις του σε συνέδρια έχουν δημοσιευτεί σε αρκετές ελληνικές και ξένες εφημερίδες, καθώς και σε συλλογικούς τόμους. Χρονογραφήματα του δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Μακεδονία της Κυριακής (2006-2008). Εργάζεται ως καθηγητής ελληνικής φιλολογίας στο Αμερικανικό Κολλέγιο «Ανατόλια» της Θεσσαλονίκης.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Το βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ και οι Εκδόσεις Γαβριηλίδης σας προσκαλούν

το Σάββατο 13 Μαρτίου και ώρα 12:00 το μεσημέρι

στην Αίθουσα Εκδηλώσεων της Κεντρικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης (Εθνικής Αμύνης 27)

στην παρουσίαση του βιβλίου

ΓΙΩΣΕΦ ΕΛΙΓΙΑ Άπαντα

(εισαγωγή – επιμέλεια ΛΕΩΝ Α. ΝΑΡ)

για το βιβλίο θα μιλήσουν οι:
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ Υπουργός Εθνικής Άμυνας
ΜΑΙΡΗ ΜΙΚΕ Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας ΑΠΘ
και ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ Δημοσιογράφος-Συγγραφέας

English (ελληνική μετάφραση ακολουθεί πιο κάτω)

When I think of Greek Jewish writers before WW2 three names pop into my mind: ladino-speaking Shlomo haLevy Alkabes from Salonica, french-speaking Albert Cohen from Corfu and greek-speaking Yosef Eliya from Ioannina with the latter having the most influence in mainland Greece’s  literary scene.

Yosef Eliya is, perhaps, one of the most famous members of the Romaniote string of contemporary Greek Jewry and certainly it’s most important literature figure. Praised by many of his contemporary colleagues, has finally had the luck to receive an edition of his complete works worthy of his value. Young, but already a credit to the Greek Jewish community, the «curator» Leon Nar has done his homework and presented the complete works of Yosef Eliya in a well executed edition which I appreciated in the, admittedly hefty, two-volume work. Besides presenting his poems, his works in prose, he also presents his translations and his contributions to encyclopedias which are of considerate size.

I must admit that I’m a prose man myself so I am currently enjoying more the second volume and the interesting comments made by L.Nar which illustrate the main identity issues faced by Greece during the Interwar years: Yosef Eliya’s quest for social justice, his quest for the essence of «Greekness» and the corresponding need to re-create a new Greek Jewish identity; all of these quests shared by the entire greek society. This makes this work interesting not only to the literature aficionados but to all those interested in that period, although admittedly complete works sometimes do tend to be quite hefty. I do not have the knowledge to present a more «technical» judgment but it definitely is a work which I enjoy picking up and reading; and perhaps, in my opinion, this is the major factor which the occasional reader judges the success of such a work, if one take the scientific competence as given. Perhaps if you find yourselves in Salonica, you can ask Leon Nar yourselves. :-)

Μια συνάντηση για τον Γιωσέφ Ελιγιά: Από την «αρχαία λυχνιά» στου «πλήθους τον παλμό»/ A meeting on Yosef Eliya

The Group for the Research of the History of Jews in Greece is hosting in the University of Macedonia, (Salonica, Greece), a meeting on the important romaniote poet Yosef Eliya. The lecture will be delivered by Dr.Leon Nar who is currently publishing his most recent book on this important literary figure which promises to be the definitive resource on his work. Below is the announcement for the meeting which will take place on January, 15th 2010 at 18:30 in the DEOPS room in the University of Macedonia.

Ελληνικά

Η δεύτερη συνάντηση της Ομάδας Μελέτης της Ιστορίας των Εβραίων της Ελλάδας θα λάβει χώρα την Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2010, στις 6:30μμ, στην Αίθουσα ΔΕΟΠΣ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη (3ος όροφος).

Ο δρ. Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Λέων A. Ναρ θα μιλήσει με θέμα:

Γιωσέφ Ελιγιά, Από την «αρχαία λυχνιά» στου «πλήθους τον παλμό»

Ο Γιωσέφ Ελιγιά, αν και λησμονημένος, μπορεί ανεπιφύλακτα να επανέλθει στη λογοτεχνική επικαιρότητα, γιατί ορισμένα από τα διακριτικά του γνωρίσματα, που παλιότερα τον κατέτασσαν στους ήσσονες ποιητές,στοιχειοθετούν, σε μια σύγχρονη προσέγγιση, μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση. Σήμερα, λοιπόν, με δεδομένο ότι οι εμβαθύνσεις και οι ολικές αποτιμήσεις συνήθως παρουσιάζονται, αφού προηγουμένως εξασφαλιστεί μια απαραίτητη χρονική απόσταση, νομίζω ότι έφτασε η ώρα να επιχειρηθεί μια επανεξέταση του έργου του. Η επανανάγνωση αυτή θα αναδείξει και το έργο του Ελιγιά στο σύνολό του, ενώ θα δώσει τη δυνατότητα να σταθμιστεί και η σταθερή αντοχή του στον χρόνο. Η αναγκαιότητα της έκδοσης των ποιημάτων του Ελιγιά είναι, νομίζω, ανάγκη επιβεβλημένη και για έναν ακόμη λόγο. Στην έλλειψη μιας εργοβιογραφικής μελέτης και μιας φιλολογικής έκδοσης των ποιημάτων του οφείλεται, σε κάποιο βαθμό, και η απουσία μιας συνθετικής θεώρησης του έργου του, που θα εξετάζει παράλληλα και το ζήτημα της ταυτότητας ενός Εβραίου ποιητή στο Μεσοπόλεμο. Η επαναξιοποίηση κάποιων ήδη γνωστών κειμένων, σε συνδυασμό με την παρουσίαση άλλων νεότερων εγγράφεται μέσα σε μια διπλή προοπτική: αφενός να προσεγγιστούν κριτικά οι παγιωμένες αντιλήψεις που κληροδοτήθηκαν και αφετέρου να αξιοποιηθούν οι νέες πληροφορίες που ήρθαν στην επιφάνεια.

Είστε όλες και όλοι προσκεκλημένοι.

Χάγκεν Φλάισερ – «Οι Πόλεμοι της Μνήμης», μια βιβλιοκριτική

ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

Συγγραφέας: ΦΛΑΙΣΕΡ ΧΑΓΚΕΝ

Εκδόσεις: ΝΕΦΕΛΗ

– Χρονολογία Εκδοσης: 2008
– Σελίδες: 676
– ISBN: 978-960-211-893-1

Περιγραφή:

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι το αποφασιστικότερο γεγονός του 20ού αιώνα, καθώς n βαριά σκιά του «αγκάλιασε» όλο τον πλανήτη και είχε συνέπειες από την προσωπική και οικογενειακή τύχη τού καθενός, έως την εξόντωση ή μετατόπιση ολόκληρων πληθυσμών και το σχηματισμό ή τη διάλυση χωρών. Η μνήμη του πολέμου συνεχίζει να είναι επώδυνη και να προκαλεί παθιασμένες συζητήσεις. Όταν σίγησαν τα όπλα, ακολούθησαν οι πόλεμοι τnς ιστορίας που δεν λένε ακόμα να λήξουν, στο βαθμό που το τέλος του πολέμου ήταν η καταστατική πολιτική και ιδεολογική στιγμή τnς εποχής που ακολούθησε.

Κάθε μείζων ιδεολογική αλλαγή, ιδιαίτερα μετά τηv καθοριστική τομή του 1989, προϋποθέτει και αλλαγές στον τρόπο που θυμόμαστε, εξιστορούμε και ερμηνεύουμε τον πόλεμο συνολικά, ή τα επί μέρους στοιχεία του. Ο Χάγκεν Φλάισερ, μετά το μνημειώδες έργο του για τηv Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αφηγείται εδώ, μέσα από μια εξαντλητική έρευνα, τους πολέμους τnς μνήμης που εκτυλίχθηκαν στη δημόσια ιστορία, καλύπτοντας ουσιαστικά όλες τις εμπλεκόμενες χώρες από την Ευρώπη έως την Άπω Ανατολή και την Αμερική.

Αντώνης Λιάκος

Δεν έχει να πω πολλά περισσότερα από ορισμένες βιβλιοκριτικές που θα παραθέσω. Το βιβλίο το διάβασα και οφείλω να ομολογήσω οτι είναι από τις σπάνιες φορές όπου τέτοια θέματα αντιμετωπίζονται με σοβαρότητα, χωρίς ηθικολογίες ή στοιχειώδη έλλειψη γνώσεων που συχνά χαρακτηρίζει άλλα βιβλία που έχω διαβάσει. Αν θα έπρεπε να μου ζητηθεί ένας λόγος για τον οποίο προτείνω αυτό το βιβλίο θα απαντούσα οτι πολύ απλά αποτελεί, ίσως, το μοναδικό βιβλίο στα ελληνικά στο οποίο το θέμα της μνήμης του Β’ΠΠ δεν αντιμετωπίζεται πολιτικά και ούτε αποκλειστικά ελληνοκεντρικά, χωρίς όμως να παραμελεί τις «δύσκολες» ελληνικές παραμέτρους.

Δεν πιστεύω οτι αποτελεί εύκολο βιβλίο, όχι γιατί δεν είναι καλογραμμένο, αλλά γιατί προϋποθέτει ορισμένες ιστορικές γνώσεις απαλλαγμένες από αγκυλώσεις – κάτι δύσκολο σε μια χώρα που πέρασε έναν αιματηρό εμφύλιο και ο οποίος, αναμενόμενα, αποτελεί το πρίσμα μέσα από τον οποίο αξιολογεί την μνήμη. Το βιβλίο αναφέρει μια πληθώρα γεγονότων που φωτίζουν την σημερινή πραγματικότητα και το ιστορικό υπόβαθρο μερικών ακατανόητων, για τον μέσο Έλληνα, συμπεριφορών στην Ευρώπη. Μπορεί να μην φέρνει κάτι νέο όσο αφορά την ιστορική έρευνα αλλά διατυπώνει ορισμένα συμπεράσματα που ο μέσος αναγνώστης θα βρει σχεδόν επαναστατικά, δεδομένου του γεγονότος στην Ελλάδα περάσαμε κατευθείαν στον ρεβιζιονισμό χωρίς να έχουμε ποτέ εξετάσει με σοβαρότητα την ίδια την ιστορία. Αυτό ισχύει ειδικά στο τομέα του Ολοκαυτώματος/Σοά που αποτελεί σημαντικό αλλά όχι κεντρικό θέμα το βιβλίου – ένα Ολοκαύτωμα που στην Ελλάδα «κουραστήκαμε» να ακούμε χωρίς ποτέ να έχουμε μιλήσει για αυτό και αγνοώντας το σύνολο της ελληνικής εμπειρίας.

Ορισμένα άρθρα:

…πάνω απ’ όλα ευαίσθητος άνθρωπος και υποψιασμένος πολίτης, ο Φλάισερ δεν ηθικολογεί, ούτε αποδίδει ευθύνες. Στο πρόσφατο έργο του μας θέτει απέναντι σε διλήμματα παράγωγα των χρήσεων και των καταχρήσεων της Ιστορίας και μας καλεί να μην εξαλείψουμε από τη μνήμη μας τη ναζιστική θηριωδία, να σταθούμε με περίσκεψη στη μοναδική ιστορική εμπειρία του Ολοκαυτώματος, της Σοά, όπως επιλέγει να την αποκαλεί· τέλος, να αντιμετωπίσουμε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο χωρίς την ανάγκη των ισολογισμών. Ανάμεσα στις μνήμες και στα θραύσματά τους, ανάμεσα στη λήθη και στη συνεχή μνημόνευση, στο «εύκολο παιχνίδι της ιστορικής φαντασίας για ιδιοτελείς σκοπούς», με γνώση και σύνεση μας υπενθυμίζει ότι η Ιστορία δεν μπορεί να είναι αναλώσιμο είδος, ούτε καταναλωτικό αγαθό…

Η Δημόσια Ιστορία προβάλλει τώρα τα θύματα και όχι τους θύτες

Η διαχείριση της μνήμης

histo-tainment ή πώς μας επηρεάζει η Δημόσια Ιστορία

Y.Yacoel, Memoirs / Γ.Γιακοέλ, Απομνημονεύματα

• Y. Yacoel – Memories 1941-1943; ed.Paratiritis 1993

• Γ.Γιακοέλ – Απομνημονεύματα 1941-1943; εκδ.Παρατηρητής 1993

Συγγρ. : Γιακοέλ, Γιομτώβ
Επιμελ. : Αμπατζοπούλου, Φραγκίσκη
123Σελ. Μαλακό εξώφυλλο 21χ14
ISBN : 960-260-757-2
1993-1 Θεσσαλονίκη
Γλώσσα : Ελληνικά,

Ελληνικά:

Εξέχον μέλος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, ο Γιομτώβ Γιακοέλ υπήρξε για 20 χρόνια νομικός της σύμβουλος και ασχολήθηκε με την πολιτική σε κοινοτικό και εθνικό επίπεδο. Επιπλέον υπήρξε από τους πιο σημαντικούς εντεταλμένους της Κοινότητας στις σχέσεις της με το Ελληνικό Κράτος και έτσι υπήρξε παρόν σε όλα τα σημαντικά γεγονότα της εποχής.

Τα απομνημονεύματα του καλύπτουν την περίοδο μεταξύ Απριλίου 1941, όταν η γερμανική Κατοχή μόλις είχε ξεκινήσει και τελειώνουν την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου του 1943 όταν το πρώτο βαγόνι μεταφοράς ζώων που περιείχε 2800 θεσσαλονικείς εβραίους ξεκίνησε για το Άουσβιτς. Και ο ίδιος εκτοπίσθηκε και δούλεψε στα ζοντερκομάντο, (την μεταφορά των πτωμάτων από τους θαλάμους αερίων στα κρεματόρια) – εκτελέσθηκε τον Απρίλιο του 1944.

Η Εβρέικη Φασουλάδα

Το ελληνικό εθνικό μας φαγητό παραδοσιακά έχει υπάρξει η φασολάδα. Το βιβλίο του Ηλία Πετρόπουλου «η Εθνική Φασουλάδα» ασχολείται με αυτό το πιάτο και μας δίνει την ευκαιρία να ρίξουμε μια ματιά στην εβραϊκή ζωή στην Θεσσαλονίκη πριν τον πόλεμο – μιλάει για μια εβραϊκή συνταγή που είμαι σίγουρος οτι λίγοι ξέρουν: την εβρέικη φασουλάδα, (κρατώ τον όρο του Πετρόπουλου γιατί αυτός είναι ο πρωταγωνιστής στην ιστορία μας σήμερα):

«Στο βιβλίο του Ι.Μ.Ματαράσσο Κι ομως όλοι τους δεν πέθαναν (1948) κάποιος όμηρος, ενώ αφηγείτο την τραγωδία του στα χιτλερικά στρατόπεδα θανάτου, αναφέρθηκε στο φαγητό φασόλια αλά-εβραϊκά. Ο Ματαράσσο δεν εξήγησε περί τίνος πρόκειται. Ο γιατρός Ματαράσσο ήτο μπουρζουάς και την εβρέικη φασουλάδα την έτρωγε μόνο η πλεμπάγια. Για αυτό δεν βρίσκεις αυτό το φαγητό και στο μεγάλο λεξικό του Νεχαμά. Είμαι αναγκασμένος να πληροφορήσω σχετικώς τον αναγνώστη μου…

Στην Θεσσαλονίκη υπήρχαν (ίσως και να υπάρχουν ακόμη) κάτι μεγάλα σφαγεία. Έχω πλήρη γνώση της λειτουργίας αυτών των σφαγείων (- όπου, συχνά, οδηγούσα εκεί τον περιδεή Γιώργο Ιωάννου, που, τελικώς έγραψε κι ένα κείμενο για τα χασαπάκια και τους ταμπάκηδες).
…
Επακολουθεί το σχίσιμο του τεράστιου ζώου στα δύο. Το σχίσιμο γίνεται με τσεκουριές. Ετσι, γύρο στο αιωρούμενο βόδι πετάγονται κοματάκια κρέας.
…

Η φτώχια των εβραίων της Σαλονίκης άφησε εποχή. Οι πεινασμένοι εβραίοι έφταναν στο Μπεχ-τσινάρ (όπου τα σφαγεία) είτε με τα πόδια, είτε σκαλωμαρία με το τράμ της γραμμής Βαρδάρι-Κήπος Πριγκήπων. Οι εβραίοι έκαναν αυτό το αληθινό ταξίδι, τα χαράματα, με την κρυφήν ελπίδα πως θα τους αφήσουν να μπουν στα σφαγεία, για να μάσουν από χάμω λίγα ξεσκλίδια από τα πελεκημένα κρέατα. Τα χασαπάκια (είναι όλοι τους λεβεντόπαιδα και κιμπάρηδες) τους λυπόσαντε τους φουκαράδες τους εβραίους και, όχι μόνο τους επέτρεπαν να ξεδιαλέξουν, μέσα στην ματωμένη λάσπη των τσιμεντένιων αυλακιών, τα τιποτένια κρεατάκια, αλλά τους εχάριζαν και καμιά άκρη ουράς, ή λίγα κόκαλα, ή κανά ζευγάρι αυτιά. Οι εβραίοι, οι εβραιοπούλες, μάζεβαν οτι ήταν να μάσουν και τραβάγανε για την παράγκα τους. Εκεί, όλο και θα βρισκότανε καμμιά χούφτα φασόλια, που θα είχαν κλέψει τα εβραιάκια από κάποιο μπακάλικο. Αυτό το πλιάτσικο ήταν εύκολο, γιατί οι μπακάληδες αράδιαζαν στο πεζοδρόμιο τσουβάλια με όσπρια, ή πατάτες. Η εβρέισα νοικοκυρά έβραζε τα φασόλια μαζί με τα κόκολα, τα ξεσκλίδια, τις ουρές και τα αφτιά. Αυτή, και μόνο αυτή, είναι η (απαισίας μνήμης) εβρέικη φασουλάδα. Ωστόσο, θα προσθέσω όμως οτι η εβρέικη φασουλάδα, χάρη στα μεδούλια και τα φασόλια (60% άμυλο), θα πρέπει να ήτανε δυναμωτική για τα δυστυχισμένα παιδάκια.»

Ηλίας Πετρόπουλος, «η εθνική Φασουλάδα»

La llave en salónica – a poem by Jorge Luis Borges

Το κλειδί στην Θεσσαλονίκη…

Μου ζητήθηκε κάτι πιο ρομαντικό…

Λίγο πρίν ξεκινήσει το Γιομ Κιππούρ, η πιο ιερή εορτή του Ιουδαϊσμού που συνοδεύεται από μια 24ωρη αποχή από φαΐ και νερό, ορίστε ένα ποίημα του Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Θα τα ξαναπούμε από μεθαύριο με μερικές (πιστεύω) ενδιαφέρουσες αναρτήσεις – καλά να περνάτε. :)

//

The key in Salonica…

I was asked for something a bit more romantic…

Just before Yom Kippur begins, the holiest Jewish holiday accompanied by a 24 hour abstinence from food and water, here’s a poem by Jorge Luis Borges. I’ll be seeing you again in two days time with some (I hope) interesting posts – enjoy until then. :)

Abarbanel, Farías o Pinedo,
arrojados de España por impía
persecución, conservan todavía
la llave de una casa de Toledo.

Libres ahora de esperanza y miedo,
miran la llave al declinar el día;
en el bronce hay ayeres, lejanía,
cansado brillo y sufrimiento quedo.

Hoy que su puerta es polvo, el instrumento
es cifra de la diáspora y del viento,
afín a esa otra llave del santuario

que alguien lanzó al azul cuando el romano
acometió con fuego temerario,
y que en el cielo recibió una mano.

Una llave en Salónica, Jorge Luis Borges.

http://www.vivir-poesia.com/2004/06/la-llave-en-salonica/

Un cavretico (republished)

Today at sunset we are going to celebrate Pessach and on this occasion I’m republishing a folk song that I sang and continue to sing today during the Sheder, the name for the jewish easter table. It’s «Un cavretico», (ie «a small lamb»). Take a look at the photos with the lyrics and the melody since to my knowledge this doesn’t exist anywhere on the web. :)

Hag Shameach και Καλό Πέσσαχ σε όλους μας!

ps. My compliments to the Jewish Community of Athens for producing a new Haggada this year in greek, ladino and hebrew (in greek and hebrew characters). Much more appealing than the old one and a beautiful job overall.

Ανεπιθύμητοι Συμπατριώτες / Unwanted Compatriots

Ανεπιθύμητοι Συμπατριώτες (220 pages – 2005)

Υπάρχουν μερικά σημεία στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας που γεννούν σκληρά ερωτήματα. Με το 70% του προπολεμικού εβραϊκού της πληθυσμού να έχει εξοντωθεί στα στρατόπεδα του ναζισμού, η χώρα βρίσκεται σε μια από τις πρώτες θέσεις στη θλιβερή σύγκριση, ξεπερνώντας ακόμα και το ίδιο το Ράιχ. Φταίνε μόνο οι ξένοι κατακτητές γι’ αυτή την επίδοση;
Την ίδια εποχή, στη διάρκεια του τελευταίου Παγκοσμίου Πολέμου, μια ιστορική μειονότητα, οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες της Ηπείρου, «εκκαθαρίστηκαν» με τον πλέον απόλυτο τρόπο.
Δεν είναι παιχνίδια προπαγάνδας- ανθελληνικής ή φιλελληνικής- αυτά τα ζητήματα. Είναι θέματα ιστορικά, με καίριο και πολύπλευρο ενδιαφέρον. Η τυχόν αποφυγή των απαντήσεων, της έρευνας για το τι έγινε και πώς έγινε, υπονομεύει καθοριστικά την ιστορική και πολιτική μας παιδεία και ανοίγει τον δρόμο για νέες «απρόσμενες» εξάρσεις των παθών και των εγκλημάτων. Αλίμονο στα έθνη και στις κοινωνίες που πιστεύουν ότι βρίσκονται πάνω και πέρα από την ιστορία και ότι είναι «εξ ορισμού» αναμάρτητες…

http://www.protoporia.gr/protoporia/product.asp?sku=269876&mscssid=L2TGV5MUA6N98P2ADMUP83

The Jews of Ioannina on Sky TV

Νέοι Φάκελοι/New Folders is a television program in Greece which presents various documentaries on current and past issues pertaining greek interest. On Jan 29 they broadcasted a 16min documentary on the destiny of the Jews of Ioannina during the Holocaust/Shoah. It hosted testimonies of survivors of the camps, interviews of christian and jewish greeks, photos of the actual deportation as it was immortalised by the Propaganda Office of the German Army and included the prickly issue of the post war problems that Ioanniote jews faced after the return from the camps.