Παρέα, Κουλοπάνσα και Μπόβος, εκφάνσεις ελληνοεβραϊκού πολιτισμού
Posted by Abravanel, the Blog στο 19/05/2012
Συνάντησα κάθε μια από αυτές τις τρεις λέξεις σε διαφορετικές στιγμές αλλά κατά τη διάρκεια ενός Καμπαλάτ Σαμπάτ συνειδητοποίησα οτι μαζί αποτελούν ένα ενδιαφέρον τριο που εκφράζει 3 διαφορετικές εκφάνσεις του σύγχρονου μεταπολεμικού εβραϊκού πολιτισμού: η παρέα μια εβραϊκή λέξη, η κουλοπάνσα μια ελληνική και το μπόβος αγνώστου προελεύσεως. Αξίζει το κόπο να τις ρίξουμε μια ματιά…
1. Ξεκινάμε από το πλεον προφανές: την εβραϊκή λέξη «παρέα». Μπορεί να είναι μια από τις δημοφιλέστερες λέξεις της ελληνικής γλώσσας, (μέχρι και ραδιοφωνικός σταθμός υπάρχει ως Παρέα FM), αλλά είναι άγνωστο οτι είναι εβραϊκής προέλευσης. Το λεξικό του Μανώλη Τριανταφυλλίδη όσο αφορά την ετυμολογία της αναφέρει:
[ισπανοεβραίικο parea < ισπαν. pareja `ζευγάρι΄· πα ρέ(α) -ούλα, -ίτσα]
Το αστείο είναι οτι το Λεξικό Ισπανοεβραϊκών του σπουδαίου σαλονικιού λόγιου Ζοζέφ Νεχαμά στο λήμμα parea αναφέρει οτι είναι ελληνικής προελεύσης αν το λεξικό ήταν περισσότερο μια προσπάθεια ηθογραφικής καταγραφής της σύγχρονης ελληνοεβραϊκής κουλτούρας παρά ένα κλασικό λεξικό. Χαρακτηριστικό του οποίου μας φέρνει στην δεύτερη μας λέξη.
2. Ξεφυλλίζοντας το προαναφερθέν λεξικό έπεσα στη επόμενη λέξη μας, την «Κulopànsa». Εκ πρώτης όψεως δεν ακούγεται και πολύ ελληνική αλλά κοιτώντας το λήμμα ανακάλυψα οτι την λέξη την ήξερα και την χρησιμοποιούσα ήδη αλλά με άλλο όνομα.
Kulopànsa: χωριό της Μακεδονίας. Χρησιμοποιείται κυρίως για να δείξει ένα μέρος που δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο. Onde nasyo fulano ? Ke te sale ? Mete a Kulopansa.
Για την ακρίβεια δεν βρίσκεται στην Μακεδονία αλλά στην Φωκίδα και είναι γνωστό ως Κολοπετινίτσα. Αν και το 1927 άλλαξε το όνομα του από Κολοπετινίτσα σε Τριταία επέζησε στην λαϊκή κουλτούρα και έγινε διάσημη από την ταινία του 1959 «Διακοπές στην Κολοπετινίτσα». Στο slang μπορεί κάποιος να διαβάσει περί των σύγχρονων χρήσεων της έκφρασης και οτι παραμένει ζωντανή στην καθομιλουμένη. Δεδομένου οτι τόσο το λεξικό, όσο και η διάδοση της λέξης είναι κυρίως μεταπολεμικά έργα τότε αυτό το λήμμα είναι η απόδειξη οτι τα λαντίνο παρέμειναν ζωντανά μεταπολεμικά και συνέχισαν να εμπλουτίζονται. Επίσης αποτελεί μάρτυρα της ζωντανής αλληλεπίδρασης μεταξύ της ευρύτερης χριστιανικής ποπ κουλτούρας και της εβραϊκής.
3. Το «μπόβος» προέρχεται από μια ιστορία που μου διηγήθηκε ένας εβραίος φίλος μου. Δεχόμενος την επίσκεψη μιας νεαρής χριστιανής γιαγιάς και του εγγονιού της άρχισε να παίζει με το βρέφος το οποίο προφανώς αγνοώντας οτι προορίζονταν για τις πασχαλινές ματσότ γελούσε με τον φίλο μας. Η γιαγιά τότε απευθύνθηκε στο μωρό που έβγαζε σάλια γελώντας ως «άντε βρε μπόβε» προκαλώντας το άμεσο στρίψιμο του κεφαλιού των εβραίων παρευρισκομένων.
Ο λόγος ήταν οτι το μπόβο είναι μια από τις πιο κλασικές λέξεις στα λαντίνο, σχεδόν μια λέξη κατατεθέν. Σημαίνει χαζός ή αφελής και πέρα από την κλασική χρήση της ως συμπαθητικός χαρακτηρισμός χρησιμοποιείται για πλήθος εκφράσεων, πχ Bovo kayado por savyo es tomado ή το El djidyo no es bovo.
Οταν την ρώτησε από που προέρχεται ξαφνιάστηκε από την απότομη προσοχή και απάντησε οτι ήταν μια έκφραση που χρησιμοποιούσε η γιαγιά της και πλεον την χρησιμοποιούσε και αυτή και η κόρη της. Δεν είχε ιδέα για την καταγωγή της λέξης αν και η σαλονικιώτικη προσφυγική καταγωγή της αποτελούσε ένδειξη για από που μπορούσε να την είχε υοθετήσει. Bέβαια στο slang βλέπω οτι το μπόβο χρησιμοποιείται και αλλού, (αν και με μια υβριστική χροιά που δεν υπάρχει στην αυθεντική εβραϊκή έκφραση), οπότε δε μπορούμε να είμαστε βέβαιοι οτι είναι μια ισπανοεβραϊκή λέξη. Σίγουρα όμως υπάρχουν έντονες υποψίες και εν απουσία εναλλακτικών εξηγήσεων μας οδηγεί να πιστέψουμε οτι ένα κομμάτι της Σαλονίκης ακόμα ζει μεταξύ των σύγχρονων χριστιανών κατοίκων της.
Επίλογος
There you have it που λένε και οι άγγλοι. Εχουμε μια ισπανοεβραϊκή λέξη που όλοι, μέχρι και οι ίδιοι οι Εβραίοι, νομίζουν οτι είναι ελληνική. Έχουμε μια ελληνική που ακούγεται ισπανική που μας δείχνει μια ζωντανή μεταπολεμική εβραϊκή ποπ κουλτούρα. Και τέλος έχουμε μια ισπανοεβραϊκή λέξη που μιλάει για τον αντίλαλο μιας πόλης που κατάφερε να δημιουργήσει την πρώτη σύγχρονη εβραϊκή κοινωνία της οποίας μέτοχοι ήταν και οι χριστιανοί συμπολίτες της.
Ψάχνοντας για μια φωτογραφία να εικονογραφήσω την ανάρτηση έπεσα σε αυτή που πιστεύω οτι είναι η πλεον κατάλληλη και με την οποία θα κλείσουμε. Απεικονίζει το Ουν Καπάν, μια από τις αγορές της Θεσσαλονίκης. Η λεζάντα όμως αφήνει να εννοηθεί οτι ήταν το ελληνικό παζάρι δείχνοντας την παντελή άγνοια για την ιστορία της πόλης, ενώ στο βάθος βλέπουμε το κατάστημα του Γιουδά Ρούσο. Κατά ένα αστείο τρόπο η επιγραφή είναι στα ελληνικά, με λαντίνο από κάτω. Με άλλα λόγια μια ωραία παρέα.
υγ. Να ευχαριστήσω των dr.Moshe για την αδιαμαρτύρητη συνεχή ενόχληση μου, τον Νίκο Σαραντάκο για τις συμβουλές και τον Mayor rishon για την ιστορία.
English exceprt
This post talks about three words, parea – kulopansa – bovo. It speaks about words how words which have entered greek vocabulary are of jewish origin and how greek pop culture influnced the ladino language common to the Greek Jews. Finally it speaks of how echoes of a ladino speaking Salonica still survive among christians, even if they are unaware of their origin.
Abravanel, the Blog 
Abravanel, the Blog said
Οποιαδήποτε συζήτηση εκτός θέματος σημαίνει άμεση διακοπή του σχολιασμού. Enjoy.
Δύτης των νιπτήρων said
Ωραίο Αμπραβανέλ! Λίγες ερωτησούλες: Μπόβο, σημαίνει κάτι στα λαντίνο; Βόδι ξέρω γω;
Αυτό με την Κουλοπάνσα δεν το πολυκατάλαβα. Λες ότι είναι λαντίνο μετάφραση της Κωλοπετεινίτσας; Και ότι εισήχθηκε μεταπολεμικά -γιατί απ’ ό,τι ξέρω τα λαντίνο ψιλοσβήναν σε όσους Εβραίους παρέμειναν στην Ελλάδα μετά τον πόλεμο, ή τα ξέρω όλα λάθος;
sarant said
Ωραίο άρθρο -μια ωραία παρέα όπως λες!
Καπάνι έχει και στη Μυτιλήνη, αν θυμάμαι καλά.
Abravanel, the Blog said
Ευχαριστώ :-)
Δύτη όντως θεωρώ οτι το Κουλοπάνσα είναι η απόδοση στα λαντίνο του Κολοπετινίτσα. Δεν μπορώ να είμαι σίγουρος οτι δεν είναι προπολεμική έκφραση αλλά ψάχνοντας στις εφημερίδες του nlg.gr βρήκα μόνο μια αναφορά πριν την ταινία του 1959, στο Σκριπ το 1958. Δεδομένου οτι και το λεξικό είναι μεταπολεμικό και για διάφορους πρακτικούς λόγους που άπτονται της κοινωνικής πραγματικότητας πιστεύω οτι είναι μεταπολεμική η διάδοση της στην εβραϊκή κοινωνία.
Οσο για τη διάδοση των λαντίνο ο Β’ΠΠ έβαλε μια ημερομηνία θανάτου αλλά δε σήμανε το άμεσο τέλος του. Τα σπίτια των γονέων στη Β.Ελλάδα παρέμειναν λαντινόφωνα και απλώς τα παιδιά απέρριψαν τη γλώσσα για τους ίδιους λόγους που οι καραμανλήδες απέρριψαν τα τουρκικά ή οι σλαβόφωνοι τα «ντόπια». Αλλά ενδεικτικά η έκδοση της Αγκαντά την δεκαετία του ’50, παρά την εθνικοφροσύνη και την αφόρητη καταπίεση για απόρριψη των λαντίνο, πάλι ένα σημαντικό μέρος της το είχε στα ισπανικά ώστε να είναι χρηστική.
@ sarant
Ευχαριστώ, Καπάνια/Μπεζεστένια/Καραβάν Σεράγια είχαν σχεδόν όλες οι μεγάλες πόλεις. Απλώς η λεζάντα είναι αστεία αν δεν συνοδεύονταν από την κατεδάφιση όλων των μιναρέδων, την καταστροφή των τζαμιών που μέχρι και σε τσοντοσινεμάδες μετατράπηκαν.
Δύτης των νιπτήρων said
Οπότε το pansa έχει να κάνει με πετεινό;
Δεν μου απάντησες και για το μπόβο :)
Abravanel, the Blog said
Για αυτό δε θέλω να κλείνω τα σχόλια, αυτό που είπες περί pansa ούτε το είχα σκεφτεί ! Δεν έχω ιδέα και ούτε το λεξικό με βοηθάει αλλά θα ρωτήσω μερικούς native speakers. Οσο για το bovo όντως προέρχεται από το βόδι αλλά δε χρησιμοποιείται καθόλου ως τέτοιο στα λαντίνο αλλά αποκλειστικά με την έννοια του χαζού. Στο λεξικό μάλιστα αφιερώνει 2 στήλες, (που χωράνε 15 λήμματα κανονικά), στις τρεις παραλλαγές bovedad, bovo, boviko. Θα είχα περιέργεια στο slang να μάθω που το βρήκαν γιατί τον dr.moshe που ρώτησα δε το βρήκε καταγεγραμμένο κάπου.
Jean Cohen said
@abravanel καταρχάς welcome back, it was about fucking time να γράψεις κάτι ενδιαφέρον και διδακτικό. Αν το bovo σημαίνει βόδι είναι λογικό να προέρχεται από εκεί αφού το βόδι is not the smartest tool in the box.
rogerios said
Καλώς επέστρεψες στα διαδικτυακά λημέρια σου! Να είσαι πάντα καλά!
Για το «μπόβο» φαντάζομαι κι εγώ ότι το έτυμό του πρέπει να είναι το λατινικό bovio = βόδι. Όπως ήδη υπονόησε κι ο Ζαν Κοέν πιο πάνω, η σημασιολογική ταύτιση βοδιού και βλάκα είναι πολύ συνηθισμένη σε αρκετούς λαούς (τη συναντάμε και στα ελληνικά). Αλήθεια, όμως, το «v» προφέρεται στα ιουδαιοισπανικά ως καθαρό «Β» ή ακολουθεί τη σύγχρονη ισπανική προφορά;
Για την παρέα θα ήθελα περισσότερα στοιχεία. Τεκμηριώνεται επαρκώς το πέρασμά της στην ελληνική απευθείας μέσω της λαντίνο ή μπορεί η λατινογενής αυτή λέξη να ήρθε κι από άλλη γλώσσα;
Abravanel, the Blog said
Εντάξει, δε χάθηκα και εντελώς :-)
Ναι, όντως το μπόβο είναι εκ του βοδιού και όντως λέμε μπόβο και όχι μπόμπο, (ενδεικτικό είναι οτι τα σεφαραδίτικα επώνυμα χρησιμοποιούν «β» και όχι «μπ» όντας μεσαιωνικά.
Για την εβραιογενή προέλευση της λέξης δε μπορώ να βοηθήσω γιατί άλλωστε δεν είναι δική μου ανακάλυψη αλλά του dr.moshe που ξαναευχαριστώ. Το μόνο που ξέρω οτι θεωρείται μάλλον δεδομένο, τόσο σίγουρη όπως το παλάβρα και όχι αμφίβολο όπως το παλαβός. Ακόμα και εκεί που δεν μιλάνε για ισπανοεβραϊκή, όπως ο Φυτράκης, μιλάνε για ισπανική και όχι λατινική προέλευση.
sarant said
Πάντως επειδή το τοπωνύμιο Κολοπετινίτσα (έτσι γραμμένο) υπάρχει, ή πιο σωστά υπήρχε, όπως λες κι εσύ, η μεταφορική σημασία θα μπορούσε να υπάρχει πολύ νωρίτερα από το 1959 και απλώς να μην έχει καταγραφεί. Δεν είναι δα και τόσο εύηχη λέξη.
κ. θέμελης said
Το βοϊδι ναι, οντως σημαινει τον αργοστροφο πια, αν και η βοϊδομάτα Αθηνά εθεωρειτο ομορφη, γι’ αυτον τον λογο.
Ηξερα μια γιαγια στην Γλυφαδα που μεχρι το θανατο της (καποτε δεκαετια 90) μιλουσε σχεδον αποκλειστικα λαντινο.
petefris said
Λάπρα και Κουλουπάντσα είναι δύο οικισμοι που μνημονεύονται στα αρχεία του Ιεροδικείου Θεσσαλονίκης και βρισκόταν στα δυτικά, στις παλιομάνες των ποταμών (δηλαδή όχι κοντά στις επαναχαραγμένες εκβολες). Αν θυμάμαι καλά, βρίσκονται και στον επιτελικό χάρτη 1/100000 έκδοσης Κοντογόνη του 1909. Το Κουλουπάντσα όντως θα μπορούσε να σημαινει «τόπος που δεν υπάρχει [πλεον] επειδή μετά το 1922 δεν πρέπει να κατοικήθηκε. Στους παλιούς Σαλονικιούς, υπάρχουν κι άλλα τοπωνύμια που σημαίνουν κυριολεκτικά στους διαόλου τη μάνα, όπως (προχείρως) τα Δρυμίγκλαβα.
Γιά τεκμηρίωση,βλ και http://3dim-sindou.thess.sch.gr/sindos.htm .Και στο Ανατολικό(Βαλμάδα) στην ιστοσελιδα του τοπικου συλλογου υπάρχει το «Συμπεριλαμβανόταν στους λίγους οικισμούς που είχαν αυτονομία. Ανήκε στο ‘’Βακούφι’’ του Γαζή Εβρενός. Οι περισσότεροι οικισμοί μέχρι την απελευθέρωση του 1912 ήταν τσιφλίκια, τα σημαντικότερα βρισκόταν ανατολικά της Βαλμάδας ήταν, το Τσαλίκοβο, η Λάμπρα , το Μαχμώτοβο και η Κουλουπάντσα».
Dr Moshe said
Καλημέρα, αγαπητέ μου, και ευχαριστώ για την ευγενική αναφορά.
Έχω επιφυλάξεις ως προς το αν το τοπωνύμιο Κολοπετινίτσα σχετίζεται με την Kulopansa· χρειάζονται περισσότερα στοιχεία και ίσως τα βρούμε μόνο αν σταθούμε τυχεροί στην έρευνά μας, διότι η ετυμολόγηση των τοπωνυμίων ενέχει περισσότερες δυσκολίες από την ετυμολόγηση των στοιχείων τού κοινού λεξιλογίου. Το βέβαιο είναι ότι δεν πρόκειται για μεταφραστική απόδοση, αφού το λατ. pansa σημαίνει αυτόν που έχει πλατυποδία, λέξη γνωστή και στα Ισπανικά.
Ίσως είναι χρήσιμο να αναφερθεί ότι η Κολοπετινίτσα φαίνεται να πρωτοαπαντά με τον τύπο Καλοπετεινίτσα, που μάλλον σημαίνει «τόπος με ξυλόκοττες (μπεκάτσες)», αν ετυμολογείται από το *καλο-πετεινός (το α΄ συνθετικό είναι το αρχ. κᾶλον «ξύλο»). Επειδή η αρχαία λέξη έχασε τη διαφάνειά της, δεν ήταν δύσκολο να υποστεί παρετυμολογική σύνδεση ή και απλή αφομοίωση των φωνηέντων. Λέξεις όχι πολύ εύηχες, όπως σωστά σημειώθηκε σε προηγούμενο σχόλιο, αποτελούν έναν από τους κύριους στόχους τής λαϊκής ετυμολογίας.
Και πάλι εκφράζω τις ευχαριστίες μου για το ενδιαφέρον άρθρο.
Alex Massavetas said
bobo σημαίνει ανόητος στα πορτογαλικά… προφανώς η ρίζα είναι λατινογενής..
κ. θέμελης said
Παραπάνω εννοω οτι η βοώπις ηταν αυτη που ηταν ομορφη με τα τα βοϊδίσια ματια.
Abravanel, the Blog said
Απελευθέρωσα μερικά σχόλια που είχαν πιαστεί στην σπαμοπαγίδα, μεταξύ των οποίων και του Πετεφρή που καταρρίπτει τεκμηριωμένα την υπόθεση μου οτι Κουλοπάνσα και Κολοπετινίτσα ταυτίζονται, μιας και υπάρχει Κουλοπάντσα κοντά στη Σίνδο Θεσσαλονίκης, (σημειωτέον σωστά και ο Νεχαμά έλεγε οτι είναι χωριό της Μακεδονίας). Και ταυτόχρονα ο Dr.Moshe επιβεβαιώνεται για τις αμφιβολίες που εξέφρασε χωρίς καν να χρειαστεί να δει το σχόλιο του Πετεφρή. Τις θερμές μου ευχαριστίες και στους δύο !
Ευχαριστώ Κ.Θέμελη και Αλεξ για τις πληροφορίες. :-)
Και μιας και τον βρήκαμε τον κκ Πετεφρή ας σφάξουμε κανα δυο: στον Τομανά διαβάζω οτι οι χωριάτες της Κουλακιάς ήταν ο προμηθευτής των καλαμιών για την κατασκευή των σκηνών του Σουκκώτ (Σκηνοπηγία). Ηθελα να ρωτήσω αν έχουν επιζήσει μαρτυρίες γενικότερα από την αλληλεπίδραση των εβραϊκών πληθυσμών με τους χριστιανικούς στην επαρχία;
υγ. Από την αντίστοιχη συζήτηση στο Facebook κλέβω την μαρτυρία του Μ… Χαλ… που αναφέρει:
«Η συγχωρεμενη μητερα μου Μπ… Χαλ… επανειλημμένως με έστελνε στο «κολοπάτσο» σαν υπόσχεση όταν ήθελε να αποφύγει μια κατάσταση «….σταματα την γκρίνια και αύριο θα σε πάω στο κολοπατσο…»
petefris said
Γιά τους καλαμεώνες γνωρίζω τρείς τοποθεσίες. Τον γνωστό της Κουλακιάς (από τον Τομανά επίσης), τους Αρμεναίους που ήταν ικανοί ψαθουργοι στη λιμνη των Γενιτζών πρίν αποχωρήσουν γιά το νέο κρατος τους στην δεκαετία του 1940, και τους μεγάλους Ιτεώνες (και λυγαριές) που βρισκόταν στις οχθες του Βαρδάρη και όλες οι λαότητες δούλευαν αυτα τα υλικά γιά καλάθια. Ο παλαιός Σωκράτης Λιάκος μάλιστα γράφει ότι ο Βαρδάρης οφείλει το όνομά του στο λατινόμορφο viridarious (και η Βίρμπενη στην Φλωρινα μετονομάστηκε σε Ιτέα.
Γιά τις σχέσεις που αναφέρεστε, νομίζω πως είναι μεγίστη απώλεια γιά την επιστήμη η διάσπαση και απώλεια του λεγομένου «αρχείου Μοδιάνο» που ήταν μιά όψιμη κτηματολογική συγκεντρωση ακινήτων της οικογένειας, που ήταν προς πώληση αρχές της δεκαετίας του 1980, ο κάτοχός του μου ζήτησε να μεσολαβήσω σε δημόσια υπηρεσία που υπηρετουσα γιά να αποκτηθεί με εξαιρετικους όρους, αλλα υπήρξε παχύτατη αδιαφορία και το αρχείο, παρά τις προσπάθειες, υποθέτω πως διαλύθηκε και έφυγε φύλλο-φύλλο, πράγμα όχι ασυνήθιστο. Εκεί, βρισκόταν κτήματα που αγοράστηκαν από τους Μοδιάνο από ανησυχουντες μουσουλμάνους, κτήματα που αργότερα περιήλθαν σε διαφορους ιδιοκτήτες. Θυμάμαι αχνά, μεταλλεία, οικισμους, και πολλα λιβάδια και καλλιεργημένα εδάφη.Ο πωλητής ήταν και είναι απολύτως αξιόπιστο άτομο.
Solomon said
Η προσωπική μου ερμηνεία για το κουλουπάνσα (έτσι προφέρονταν στην Θεσ/νίκη) αναφέρεται σε κάτι που είναι πολύ μακρυά, (όπως λέμε στου διαόλου τη μάνα).
Abravanel, the Blog said
@ πετεφρής
Προσωπικά διαφωνώ κάθετα με τη λογική των στεγανών που προωθεί ο Μάζουερ. Προφανέστατα δε πιστεύω οτι είχαμε μια πολυπολιτισμική, (με τη σημερινή έννοια του όρου), κοινωνία αλλά υπάρχουν εκατοντάδες ιστορίες που μιλάνε για λειτουργική συνύπαρξη και όχι συστεμική αλληλοαγνόηση.
@ Σας ευχαριστώ για τη μαρτυρία κ.Σολομών :-)
πολυλογάς said
abravelouli για τσέκαρε στη wiki, έχω δημοσιεύσει 2 λήμματα για εβραίους. Αν έχεις περισσότερες πληροφορίες δώσε(βεντουρα, τορον).
πολυλογάς said
abravelouli
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%96%CE%B1%CE%BA_%CE%92%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B1#cite_note-12
έχεις κάτι παραπάνω να δώσεις ;;;
εαμιτης said
abravanel θα ήθελα να κάνω μερικά σχόλια για το άλλο κείμενο που έχεις αναρτήσει- αλλά τα σχόλια είναι κλειστά- Αυτό που λες για την ΕΑΜική αντίσταση, δεν το αποσαφηνίζεις. Αναφέρεσαι σε πρωτοβουλίες από τα κάτω, ή από τα πάνω;; Σε ρωτάω γιατί υπάρχουν πολιτικές ομάδες που στο όνομα των Εβραίων και λειτουργόντας με αναδρομικό ιστορικό ρεβανσισμό γράφουν ότι το ΕΑΜ έπαιρνε χρήματα από τους Εβραίους και ότι αυτός ήταν ο μοναδικός του λόγος. Θα σε παρακαλούσα να ασχοληθείς με αυτό το ζήτημα, και να δώσεις ότι πληροφορίες υπάρχουν, τα μισόλογα και τα αποσιωπητικά πρέπει να τελειώσουν επιτέλους. Καταλαβαίνω ότι πολλούς από όσους έχουν συμπάθεια στο κράτος του Ισραήλ νιώθουν έχθρα στη σημερινή αριστερά για την σημερινή στάση της, αλλά το παρελθόν δεν αλλάζει και αυτό έχει καταγραφεί στις αναμνήσεις και διηγήσεις των Εβραίων που επέζησαν στην Ελλάδα είτε ήταν στο αντάρτικο, είτε διαφύγανε στην Μ.Ανατολή.
Γενικά, σε παρακαλώ να λες ξεκάθαρες κουβέντες, γιατί σέρνεται μια παραφιλολογία η οποία είναι τελείως προσβλητική.