Το μονοπάτι στη θάλασσα – ο Α.Σουρούνης και τα Εβραϊκά Μνήματα

Οταν μιλάμε για το Εβραϊκό Νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης, 350/500.000 τάφους που καταστράφηκαν μετά από πρωτοβουλίες τοπικών παραγόντων, ξεχνάμε οτι η καταστροφή δεν ήταν ολοκληρωτική. Για πολλά χρόνια, μέχρι που το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο αποφάσισε δυστυχώς να τοποθετήσει εκεί την Πανεπιστημιούπολη, η περιοχή έμενε ρημαγμένη με μαρμάρινες ταφόπλακες και διασκορπισμένα οστά. Αυτό που ακολουθεί είναι ένα απόσπασμα από τον γνωστό σαλονικιό συγγραφέα Αντώνη Σουρούνη που μιλά για τα παιδικά του χρόνια στη Θεσσαλονίκη μετά τον Β’ΠΠ. Μιλάει για μια ιερόδουλο, την Σούλα, που δούλευε στην περιοχή των εβραϊκών μνημάτων και το πώς πέθανε όταν έπεσε σ’ένα ανοικτό λάκκο από ασβέστη – σε αυτή την περίπτωση το φόντο της αφήγησης είναι σημαντικό για να τεκμηριωθεί η συνύπαρξη της Θεσσαλονίκη με την μισοκατεστραμμένη εβραϊκή νεκρόπολη της.

… Τη Σούλα, το Σουλάκι, τη Σουλάρα την έβλεπα πολύ καιρό πίσω από το γήπεδο του ΠΑΟΚ, εκεί που πιο πάνω ήταν τα ρημαγμένα από τους Γερμανούς εβραίικα μνήματα, παραπάνω η Βαγγελίστρα καi παραδίπλα το Γυμνάσιο μας. Οσοι το σκάναμε τις τελευταίες ώρες το απόγευμα για να πάμε στα ραντεβού, όλοι εκεί μαζευόμασταν. Στεκόνταν ακουμπησμένη στο τοίχο της κερκίδας με σηκωμένο φουστάνι και μπροστά της υπήρχε πάντα μια σειρά φαντάροι ο ένας πίσω από τον άλλο σαν να περιμέναν συσσίτιο.

Τώρα δεν ανεβοκατέβαινε πια την Μουσών, επειδή ο δρόμος από κει που δούλευε ήταν πιο κοντά στο σπίτι της, γι’αυτό και περνούσε από τα χαλάσματα του εβραικού νεκροταφείου και μετά δίπλα από το δικό μας. Ενα βράδυ που γύριζε κατάκοπη τσαλαβουτώντας σε λάσπες και σκοντάφτοντας στις μαρμάρινες πλάκες των ανοικτών τάφων, έπεσε σ’ένα λάκκο με αναμμένο ασβέστη που είχαν ανοίξει κάτι εργάτες και κάηκε.

«Το μονοπάτι στη θάλασσα», Αντώνης Σουρούνης
εκδ.Καστανιώτης, 2006

Μια μίνι/αυτοβιογραφία του Α.Σουρούνη μπορεί να βρεθεί εδω.

—

English Translation of the main body:

When we talk about the Jewish Cemetery of Thessaloniki, 350/500.000 tombs destroyed by initiative of local elements, we forget that the destruction was not total. For many years, until the University of Thessaloniki unfortunately decided to build there it’s campus, the area rested devastated with marble gravestones and human remains laying scattered. What follows is an excerpt by renown Salonica-born writer Antonis Sourounis who talks about his childhood years in Thessaloniki just after WW2. He talks about a prostitute, Soula, who worked in the area of the cemetery and how she died when she fell into a pit full of lime that some workers had set up – in this case the background is important in documenting the co-existence of Thessaloniki with it’s semi-destroyed jewish cemetery.

[excerpt follows]